راه های درمان زردی نوزاد در خانه | بررسی علت زردی نوزاد
- 28 دی 1401
- صفر نظر
- اطفال
یرقان یا زردی در نوزادان شایع و معمولا بی‌ضرر است. این عارضه باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم نوزاد می‌شود. درمان زردی نوزاد در خانه امکانپذیر است، با این حال اکثر مواقع این کار در مزاکز درمانی نیز انجام می‌شود.
علت زردی نوزاد می‌تواند به برخی عوامل نادر نیز ربط داشته باشد. زرد شدن پوست در نوزادانی که پوست‌های قهوه‌ای یا مشکی دارند دشوارتر است. با این حال در اکثر مواقع از ناحیه کف دست یا کف پا مشاهده آن ممکن است.
در این مقاله از مدیست به بررسی علت زردی نوزاد و راه‌های درمان زردی نوزاد در خانه خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.
زردی نوزاد چیست؟
نوزادان مبتلا به یرقان دارای پوستی زرد رنگ و چشمان سفید هستند. این واقعه زمانی اتفاق می‌افتد که بیلی روبین بیش از حد در خون نوزاد وجود داشته باشد.
بیلی روبین (bill-uh-ROO-bin) یک ماده زرد رنگ است که از تجزیه طبیعی گلبول‌های قرمز خون ناشی می‌شود. این ماده علت زردی نوزاد در اکثر مواقع است. کبد انسان بیلی روبین را از خون خارج می‌کند و به روده‌ها می‌رساند تا بتواند از بدن خارج شود.
کبد نوزاد تازه متولد شده بیلی روبین را به خوبی کبد بزرگسالان حذف نمی‌کند. زردی نوزادان زمانی اتفاق می‌افتد که بیلی روبین سریعتر از آن چیزی که کبد بتواند آن را تجزیه کرده و از بدن دفع کند، ایجاد می‌شود.
معمولا عوارض زردی نوزاد خطرناک نیست و یک بیماری شایع است، به ویژه در نوزادانی که قبل از هفته ۳۸ بارداری (نوزادان نارس) متولد شده‌اند و برخی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند.
زردی نوزاد معمولا به این دلیل رخ می‌دهد که کبد نوزاد به اندازه کافی بالغ نیست تا از شر بیلی روبین موجود در جریان خون خلاص شود. در برخی از نوزادان، یک بیماری زمینه‌ای هم ممکن است باعث زردی نوزاد شود.
اکثر نوزادانی که بین هفته ۳۵ بارداری متولد می‌شوند نیازی به درمان زردی ندارند. به ندرت، سطح بالای غیرعادی بیلی روبین خون می‌تواند نوزاد تازه متولد شده را در معرض خطر آسیب مغزی قرار دهد، به ویژه در صورت وجود برخی عوامل خطرزا برای زردی شدید.
زمانی که نوزاد به سن 2 هفتگی خود می‌رسد، کبد او در پردازش بیلی روبین موثرتر عمل کرده، بنابراین زردی اغلب تا این سن از بین می‌رود بدون اینکه هیچ آسیبی ایجاد کند.
امکان درمان زردی نوزاد در خانه میسر است و اکثر انواع زردی به خودی خود از بین می‌روند. برخی دیگر برای کاهش سطح بیلی روبین نیاز به درمان پزشکی دارند.
مشاوره با متخصص اطفال
دریافت مشاوره‌ها
علت زردی نوزاد چیست؟
اکثر نوزادان سالم زردی فیزیولوژیکی (طبیعی) دارند. دلیل آن این است که نوزادان دارای سلول‌های خونی بیشتری نسبت به بزرگسالان هستند. نوزادان به دلیل تولید بیشتر و تجزیه سریعتر گلبول‌های قرمز خون در چند روز اول زندگی، بیلی روبین بیشتری نسبت به بزرگسالان تولید می‌کنند. به طور معمول، کبد بیلی روبین را از جریان خون فیلتر می‌کند و آن را برای دفع به سمت روده هدایت می‌کند. کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده اغلب نمی‌تواند بیلی روبین را به سرعت از بین ببرد و باعث افزایش بیلی روبین در بدن می‌شود.
این نوع زردی ۲ تا ۴ روز پس از تولد نوزاد ظاهر می‌شود و تا ۲ هفتگی نوزاد از بین می‌رود.
دلیل زردی نوزاد
همانطور که قبلا اشاره شد، بیلی روبین اضافی (هیپربیلی روبینمی) علت زردی نوزاد در اکثر مواقع است. بیلی روبین، که مسئول رنگ زرد یرقان است، بخش طبیعی رنگدانه‌ای است که از تجزیه گلبول‌های قرمز "استفاده شده" آزاد می‌شود. با این حال، برخی عوامل می‌توانند شانس ابتلا به زردی را افزایش دهند. احتمال زردی نوزاد در موارد زیر بیشتر است:
نارس به دنیا آمدن نوزاد
نوزادان نارس آمادگی کمتری برای حذف بیلی روبین دارند. این نوزادان حتی اگر سطوح پایین بیلی روبین را داشته باشند، باز هم نسبت به نوزادانی که دیرتر به دنیا می‌آیند، مشکلاتی بیشتری دارند. کودکان نارس توسط پزشکان تحت نظر خواهند بود و درمان می‌شوند.
نوزادانی که به اندازه کافی مواد مغذی دریافت نمی‌کنند
این مورد اغلب در چند روز اول زندگی اتفاق می‌افتد. به این نوع از زردی نوزاد، "زردی شیردهی" گفته می‌شود. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند و برای دریافت مواد غذای کافی از شیر مادر مشکل دارند، در معرض خطر ابتلا به زردی هستند.
کم آبی بدن یا مصرف کم کالری ممکن است در شروع زردی نقش داشته باشد. به هر حال به دلیل فواید شیردهی، کارشناسان همچنان آن را توصیه می‌کنند حتی اگر منجر به زردی شیردهی شود. مهم است که مطمئن شوید کودک شما به اندازه کافی غذا می‌خورد و بدن او به اندازه کافی هیدراته می‌شود.
نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌شود
شیر مادر از دفع سریع بیلی روبین توسط کبد جلوگیری می‌کند. به این بیماری زردی شیر مادر می‌گویند و بعد از هفته اول تولد اتفاق می‌افتد. سطح بیلی روبین به آرامی طی ۳ تا ۱۲ هفته بهبود می‌یابد.
اگر نوزاد گروه خونی متفاوتی با مادر داشته باشد
اگر مادر و نوزاد دارای گروه‌های خونی متفاوتی باشند، بدن مادر آنتی‌بادی‌هایی می‌سازد که به گلبول‌های قرمز نوزاد حمله می‌کنند. این زمانی اتفاق می‌افتد که:
گروه خونی مادر O و گروه خونی نوزاد A یا B باشد، یا فاکتور Rh مادر (پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز) منفی و نوزاد Rh مثبت داشته باشد.
مشکل ژنتیکی
برخی مشکلات ژنتیکی می‌توانند گلبول‌های قرمز را شکننده‌تر کند. گلبول‌های قرمز در مشکلات سلامتی مانند اسفروسیتوز ارثی و کمبود G6PD، راحت‌تر تجزیه می‌شوند.
علل دیگر زردی نوزاد
علاوه بر مواردی که به آنها اشاره کردیم، وجود یک اختلال زمینه‌ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود. در این موارد، زردی اغلب خیلی زودتر یا دیرتر از شکل رایج‌تر آن ظاهر می‌شود. بیماری‌ها یا شرایطی که می‌توانند باعث زردی شوند عبارتند از:
• خونریزی داخلی (خونریزی)
• عفونت در خون نوزاد شما (سپسیس)
• سایر عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی
• ناسازگاری بین خون مادر و خون نوزاد
• یک اختلال در عملکرد کبد
• آترزی صفراوی، وضعیتی که در آن مجاری صفراوی نوزاد مسدود یا زخمی شده است.
• کمبود آنزیم
• یک ناهنجاری در گلبول‌های قرمز خون کودک شما که باعث می‌شود آنها به سرعت تجزیه شوند
علائم زردی در نوزادان چیست؟
زردی در پوست و سفیدی چشم نشانه‌های اصلی زردی نوزاد هستند که معمولا بین روز دوم و چهارم پس از تولد ظاهر می‌شود.
نوزاد مبتلا به یرقان دارای پوستی زرد رنگ است که از صورت شروع می‌شود، سپس از سینه و شکم به سمت پا‌ها حرکت می‌کند. سفیدی چشم نوزاد نیز زرد به نظر می‌رسد. نوزادانی که سطح بیلی روبین بسیار بالایی دارند ممکن است خواب‌آلود، بی‌حوصله یا مشکل در تغذیه داشته باشند.
زردی ممکن است به سختی دیده شود، به خصوص در نوزادانی که پوست تیره دارند. نوزاد خود را در شرایط نوری خوب، ترجیحا در نور طبیعی روز معاینه کنید.
برخی از علائم شایع برای تشخیص زردی نوزاد عبارتند از:
• احساس می‌کنید نوزاد بیمار است
• نوزاد خوب تغذیه نمی‌کند
• خواب آلوده‌تر از حد معمول است
• احساس می‌کنید رنگ زرد نوزاد دارد در حال بدتر شدن است
نحوه تشخیص زردی نوزاد
فرقی نمی‌کند که علت زردی نوزاد چه چیزی باشد، اگر تشخیص آن به موقع انجام شود، می‌توان از عوارض احتمالی آن در آینده پیشگیری کرد. برای بررسی زردی نوزاد، به آرامی روی پیشانی یا بینی کودک خود فشار دهید. اگر پوست در جایی که فشار داده‌اید زرد به نظر می‌رسد، احتمالا نوزاد شما زردی خفیف دارد. اگر نوزاد شما زردی ندارد، رنگ پوست باید برای لحظه‌ای کمی روشن‌تر از رنگ طبیعی خود به نظر برسد.
با اینکه امکان درمان زردی نوزاد در خانه وجود دارد، اما پیشنهاد می‌شود با پزشک مشورت کنید. پزشکان بر اساس زرد شدن پوست و سفیدی چشم می‌توانند تشخیص دهند که آیا نوزاد زردی دارد یا خیر. با این حال، همه نوزادان قبل از خروج از بیمارستان یا مرکز زایمان از نظر زردی بررسی می‌شوند.
از نوزادان مبتلا به زردی برای بررسی سطح بیلی روبین آزمایش خون می‌گیرند. گاهی از دستگاهی که بیلی روبین پوست را اندازه‌گیری می‌کند استفاده می‌شود. اما اگر سطح آن بالا باشد، آزمایش خون باید نتیجه را تأیید کند.
سطوح بالای بیلی روبین می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود. بنابراین پزشکان با دقت نوزادان مبتلا به زردی را تحت نظر دارند.
بررسی عوارض زردی نوزاد
در اکثر مواقع زردی بعد از گذشت مدتی بدون مشکل برطرف می‌شود و حتی می‌توان از روشهای درمان زردی نوزاد در خانه برای بهبودی استفاده کرد، اما در مواقع نادر، سطوح بالای بیلی روبین که باعث زردی شدید می‌شود، در صورتی که به موقع درمان نشوند می‌تواند منجر به عوارض جدی برای نوزاد شود. در ادامه دو مورد از خطرناکترین عوارض زردی نوزاد را بررسی می‌کنیم.
آنسفالوپاتی بیلی روبین حاد
بیلی روبین برای سلول‌های مغز سمی و خطرناک است. اگر نوزادی زردی شدید داشته باشد، خطر عبور بیلی روبین به مغز وجود دارد که به این وضعیت آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین گفته می‌شود. درمان به موقع ممکن است از آسیب قابل توجه و پایدار جلوگیری کند.
علائم آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین در نوزاد مبتلا به زردی عبارتند از:
• بی حوصلگی
• مشکل در بیدار شدن
• گریه با صدای بلند
• مکیدن ضعیف سینه یا تغذیه کم
• قوس گردن و بدن به سمت عقب
• تب
کرنیکتروس
کرنیکتروس سندرمی است که اگر انسفالوپاتی حاد بیلی روبین باعث آسیب دائمی به مغز شود رخ می‌دهد. کرنیکتروس از عوارض زردی نوزاد است که ممکن است منجر به موارد زیر شود:
• حرکات غیر ارادی و کنترل نشده (فلج مغزی آتتوئید)
• نگاه دائمی به سمت بالا
• از دست دادن شنوایی
• رشد نامناسب مینای دندان
مشاوره با پزشک
روش های درمان زردی در نوزادان
این به این دلیل است که یک خطر کوچک وجود دارد که بیلی روبین می تواند وارد مغز شود و باعث آسیب مغزی شود.
درمان زردی نوزاد بستگی به علت زردی، سطح بیلی روبین و سن نوزاد دارد. معمولا درمان خاصی برای زردی نوزاد مورد نیاز نیست، زیرا علائم زردی خفیف پس از ۱ یا ۲ هفته (گاهی اوقات این زمان بیشتر می‌شود) از بین می‌رود زیرا بدن نوزاد خود به خود از شر بیلی روبین اضافی خلاص می‌شود.
برای نوزادان مبتلا به زردی شیردهی، مادران باید بیشتر به نوزاد شیر بدهند. اگر نوزاد به اندازه کافی شیر مادر دریافت نمی‌کند، پزشک ممکن است مکمل با شیر خشک را پیشنهاد کند.
درمان معمولا در صورتی توصیه می شود که آزمایشات، سطوح بسیار بالای بیلی روبین را در خون نوزاد نشان دهد. در این شرایط، درمان باید در اسرع وقت شروع شود تا از عوارض زردی نوزاد جلوگیری شود. برخی روشهای درمان زردی نوزادان عبارتند از :
• بالا بردن سطح مایعات بدن: از دست دادن مایعات (کم آبی) باعث افزایش سطح بیلی روبین می‌شود.
• فتوتراپی: نوزادان با حداقل لباس در زیر نور دراز می‌کشند تا پوست آنها در معرض تابش نور قرار گیرد. نور بیلی روبین را به شکلی تغییر می‌دهد که به راحتی می‌تواند از بدن خارج شود. ممکن است از پتو‌های نور درمانی نیز استفاده شود.
• تبادل خون: این روش اورژانسی در صورتی انجام می‌شود که سطوح بسیار بالای بیلی روبین با فتوتراپی کاهش نیابد. خون نوزاد با خون اهداکننده جایگزین می‌شود تا سطح بیلی روبین به سرعت کاهش یابد.
اکثر نوزادان با روشهای بالا به خوبی درمان می‌شوند و پس از چند روز می‌توانند بیمارستان را ترک کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اکثر بیمارستان‌ها سیاست بررسی زردی نوزادان را قبل از ترخیص دارند. به طور معمول نوزادان در طول معاینات معمول پزشکی و حداقل هر ۸ تا ۱۲ ساعت در بیمارستان از نظر زردی معاینه می‌شوند.
نوزاد شما باید بین روز سوم تا هفتم پس از تولد (زمانی که سطح بیلی روبین به اوج خود می‌رسد)، از نظر زردی معاینه شود. اگر نوزاد شما زودتر از ۷۲ ساعت پس از تولد ترخیص شد، برای بررسی زردی در عرض دو روز پس از ترخیص، قرار ملاقات بعدی را با پزشک تعیین کنید.
علائم زیر ممکن است نشان دهنده زردی شدید یا عوارض ناشی از بیلی روبین اضافی باشد که در این صورت لازم است با پزشک تماس بگیرید. این علائم عبارتند از:
• پوست کودک شما رو به زردی می‌رود
• پوست روی شکم، بازو‌ها یا پا‌های کودک شما زرد به نظر می‌رسد
• سفیدی چشم کودک شما زرد به نظر می‌رسد
• کودک شما بی‌حال یا بیمار به نظر می‌رسد یا به سختی بیدار می‌شود
• کودک شما وزن اضافه نمی‌کند یا بد شیر می‌خورد
• کودک شما با صدای بلند گریه می‌کند
• هرگونه علائمی که شما را نگران می‌کند
رفع زردی در نوزادان با طب سنتی
انسان‌ها میلیون سال است که تکامل پیدا کرده‌اند و تا به امروز توانسته‌اند از شرایط و بیماری‌های مختلف عبور کنند. در گذشته امکانات پزشکی وجود نداشته و درمان زردی نوزاد در خانه و با طب سنتی انجام می‌شد.
در ادامه به برخی از روشهای درمان زردی نوزاد در خانه و با طب سنتی اشاره خواهیم کرد.
توجه داشته باشید که هیچکدام از روشهای اشاره شده از نظر علمی ثابت نشده‌اند، لذا قبل از استفاده حتما با یک متخصص طب سنتی یا پزشک مشورت کنید.
درمان زردی نوزاد در خانه با داروهای گیاهی
یکی از روشهای درمان زردی نوزاد در خانه، استفاده از روشهای سنتی و گیاهان دارویی است. استفاده از گیاهان دارویی امروزه کمتر شایع است، با این حال ممکن است در برخی مواقع کارساز باشند.
داروی گیاهی شیر خشت برای درمان زردی نوزاد در خانه
از داروهای گیاهی موثر برای درمان زردی نوزاد در خانه می‌توان به شیر خشت اشاره کرد. شیر خشت دارای قندی به نام مانیتول است که برای درمان زردی نوزاد موثر است.
برای مصرف شیر خشت آن را به اندازه‌ی یک نخود داخل کمی آب جوش حل کنید. سپش آن را داخل یک توری با روزنه‌های ریز بریزید و عصاره آن را دو یا سه نوبت در روز به کودک بخورانید. در هر بار مصرف فقط یک قاشق مربا خوری از عصاره‌ی شیر خشت را باید داخل دهان نوزاد بریزید.
داروی گیاهی ترنجبین برای درمان زردی نوزاد در خانه
یکی دیگر از داروهای گیاهی موثر برای درمان زردی نوزاد در خانه ترنجبین است. شما می‌توانید از ترنجبین برای ۶ تا ۱۰ روز استفاده کنید که در نهایت می‌تواند موجب رفع زردی پوست نوزادتان شود.
طرز اماده کردن ترنجبین نیز مانند شیر خشت است. ترنجبین را باید در کمی آب جوش بریزید و از داخل توری یا صافی رد کنید. عصاره‌ی ترنجیبن را دو ساعت یک بار به اندازه‌یک قاشق چایخوری به نوزاد بدهید تا پس از چند روز نشانه‌های زردی از بین برود.
بهتر است در طول زمانی که از عصاره‌ی ترنجبین استفاده می‌کنید، رنگ ادرار یا مدفوع نوزاد را بررسی کنید. اگر رنگ آن به زرد طلایی تغییر کرد و رنگ زردی چهره‌ی نوزاد هم کمتر شد، می‌توانید امیدوار باشید که زردی در حال درمان است.
درمان زردی نوزاد در خانه با شستشوی دست و پا بوسیله عرقیجات
یکی از روشهای سنتی کنترل زردی نوزاد، شستشوی دست و پای نوزاد چند مرتبه در روز با عرقیجات گیاهی نظیر کاسنی، شاه‌تره است. بهتر است قبل از استفاده عرقیجات را کمی حرارت دهید تا بدن نوزاد پایین نیاید.
یکی دیگر از روشهای شستشو نوزاد با عرقیجات این است که یک یا دو لیوان عرق کاسنی را داخل یک لگن آب بریزید و نوزاد را در آن قرار دهید و حدود ده دقیقه ماساژ دهید تا اثرات زردی از بین برود.
گیاه دیگری که می‌توان برای شستشو به جهت کنترل زردی نوزاد استفاده کرد، عصاره‌ی گل ختمی یا گل بنفشه است. زمانی که زردی خفیف است به تنهایی می‌توان از این عصاره‌ها استفاده کرد. در مواردی که زردی شدیدتر است، حمام درمانی با گل ختمی و گل بنفشه را باید در کنار سایر روش‌ها استفاده کرد.
درمان زردی نوزاد در خانه با آرد جو
آرد جو یکی دیگر از موادی است که می‌توان برای درمان زردی نوزاد در خانه از آن استفاده کرد. طبق این روش، گفته می‌شود که با پاشیدن کمی آرد جو دور ناف و روی صورت نوزاد، زردی از بین می‌رود. این روش در کنار استفاده از فلورسنت یا همان پرتودرمانی بهترین تاثیر را برای درمان دارد.
ما همچنان تاکید می‌کنیم که هیچکدام از روشهای بالا از نظر علمی ثابت نشده‌اند و ما آنها را تایید یا تکذیب نمی‌کنیم! پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان زردی نوزاد در خانه، با پزشک آنلاین کلینیک مدیست صحبت نمایید.
زردی نوزاد چقدر شایع است؟
زردی یکی از شایع ترین بیماری‌هایی است که می‌تواند نوزادان تازه متولد شده را تحت تاثیر قرار دهد.
تخمین زده می‌شود که از هر 10 نوزاد، 6 نوزاد دچار زردی می‌شود. همچنین 8 نوزاد از هر 10 نوزاد نارس که قبل از هفته 37 بارداری متولد شده‌اند نیز دچار زردی می‌شوند.
اما از هر 20 نوزاد فقط 1 نفر به انداره‌ای سطح بیلی روبین خونش بالا است که نیاز به درمان دارد.
به دلایلی که مشخص نیست، شیردهی مادر خطر ابتلا به زردی نوزاد را افزایش می‌دهد، که اغلب ممکن است برای یک ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد.
اما در بیشتر موارد، مزایای شیردهی به مراتب بیشتر از خطرات مرتبط با زردی است و به همین دلیل توصیه می‌شود که شیردهی را قطع نکنید.
چگونه از زردی نوزاد جلوگیری کنیم؟
بهترین پیشگیری برای زردی نوزاد، تغذیه کافی است. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند باید روزی 8 تا 12 بار در چند روز اول زندگی خود شیر بخورند.
نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند معمولا باید حدود 30 تا 60 میلی لیتر شیر خشک در هر دو تا سه ساعت در هفته اول مصرف کنند.
مشاوره پزشک برای درمان زردی نوزاد در خانه
درمان زردی نوزاد در خانه امکانپذیر است و از طریق مشاوره با پزشک می‌توانید این کار را انجام دهید. ما در کلینیک مدیست آماده هستیم تا از طریق پزشک نوزاد متخصص، برای درمان زردی نوزاد در خانه به شما مشاوره بدهیم.
با مراجعه به پروفایل پزشکان کلینیک مدیست، دکتر خود را انتخاب کرده و نسبت به اخذ نوبت آنلاین اقدام نمایید. کلیه معاینات و ویزیت پزشک در کلینیک مدیست به شکل آنلاین و از راه دور است. شما در هر ساعت از شبانه روز می‌توانید با پزشک خود ارتباط برقرار کنید.
همچنین در صورت داشتن هرگونه سوال درباره درمان زردی نوزاد در خانه، با پزشکان آنلاین سایت در ارتباط باشید.
