علت از دست دادن حس بویایی چیست؟ + نکات و راه های درمان
- 14 دی 1401
- صفر نظر
- گوش و حلق و بینی
از دست دادن حس بویایی یکی از بدترین تجربیات بشر است. رایحه شیرینی‌های تازه پخته شده، گل‌های رز در زمان شکوفه دهی و سایر رایحه‌های روزمره، زندگی ما را غنی‌تر می‌کنند. اگرچه بیشتر ما این موارد را بدیهی می‌دانیم؛ اما زمانی که حس بویایی‌مان دچار مشکل می‌شود، به اهمیت آنها پی خواهیم برد. جالب است بدانید که چنین وضعیتی را «آنوسمیا» می‌نامند و دلایل زیادی برای آن در نظر گرفته‌اند. با مدیست همراه باشید تا در این مقاله دلایل نداشتن حس بویایی را بررسی کرده و چند روش درمانی برای آن را مرور کنیم.
بررسی بیماری آنوسمیا
آنوسمیا به معنای از دست دادن جزئی یا کامل حس بویایی است. این بیماری می‌تواند یک وضعیت موقت یا دائمی رخ دهد. هنگامی که غشاهای مخاطی بینی شما تحریک شده یا مسدود می‌شود، مانند زمانی که سرماخوردگی شدید یا عفونت سینوسی دارید، می‌توانید تا حدی یا به طور کامل حس بویایی خود را از دست بدهید.
اما اگر ناتوانی در بویایی مربوط به سرماخوردگی یا عفونت سینوسی نیست، یا پس از رفع احتقان برطرف نمی‌شود، باید به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا این وضعیت می‌تواند نشانه مشکل دیگری باشد. شرایط جدی‌تری که بر مغز یا اعصاب تأثیر می‌گذارد، مانند تومورهای مغزی یا ضربه به سر، می‌تواند باعث از دست دادن دائمی بویایی شود. همچنین بالا رفتن سن هم گاهی باعث آنوسمیا می‌شود.
به طور کلی از دست دادن حس بویایی مسئله‌ای جدی نیست، اما می‌تواند تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد.
متخصص گوش و حلق و بینی
دریافت مشاوره‌ها
چالش‌های مهم فرد با از دست دادن حس بویایی چیست؟
حس بویایی برای سلامت کلی و تغذیه سالم انسان مهم است؛ زیرا کاهش آن می‌تواند منجر به کم اشتهایی و سوء تغذیه به خصوص در افراد مسن شود. تغییر حس بویایی ممکن است سایر مشکلات مرتبط با سلامتی را هم ایجاد کند.
برای مثال افرادی که آنوسمیا را تجربه می‌کنند ممکن است به طور تصادفی غذاهای ترش یا فاسد مصرف کنند؛ زیرا نمی‌توانند بوهایی را که نشان دهنده فساد هستند، تشخیص دهند. همچنین افراد مبتلا به آنوسمی ممکن است از تنفس هوای سمی، آلوده یا پر از دود نیز آگاه نباشند.
اگرچه نادر است، اما برخی افراد بدون حس بویایی به دنیا می‌آیند که به آن آنوسمی مادرزادی گفته می‌شود. این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که قبل از تولد یک اختلال ژنتیکی ارثی یا رشد غیرطبیعی در سیستم بویایی (سیستم حسی بدن برای بویایی) فرد وجود داشته باشد. متاسفانه هیچ درمانی برای آنوسمی مادرزادی وجود ندارد.
نداشتن حس بویایی باعث می‌شود که احساس کنید غذا طعم ملایمی دارد و تشخیص غذاهای مختلف از هم سخت باشد. همان طور که گفتیم از دست دادن بویایی می‌تواند جزئی (هیپوسمی) یا کامل (آنوسمی) باشد و بسته به علت ممکن است موقت یا دائمی باشد؛ اما در هر وضعیت، فرد با چالش‌هایی از این دست روبرو می‌کند.
حتی از دست دادن حس بویایی به صورت جزئی می‌تواند باعث از دست دادن علاقه شما به خوردن شود که در موارد شدید ممکن است منجر به کاهش وزن، تغذیه نامناسب یا حتی افسردگی شود. برخی از افراد نمک بیشتری به غذاهای خود اضافه می‌کنند که در صورت ابتلا به فشار خون بالا یا بیماری کلیوی می‌تواند مشکل ساز شود.
دلیل از بین رفتن حس بویایی چیست؟
دلیل از بین رفتن حس بویایی در افراد مختلف، متفاوت است. همان طور که اشاره شد این مورد گاهی ارثی است و گاهی بر اثر کهولت سن اتفاق می‌افتد. اما به طور کلی دلایل آن را می‌توان این‌گونه در نظر گرفت.
• وجود برخی مشکلات در پوشش داخلی بینی
گاهی شرایطی مختلفی پیش می‌آید که باعث تحریک یا احتقان موقت در داخل بینی شما می‌شود. برای مثال سینوزیت حاد (عفونت بینی و سینوس) می‌تواند دلیل قانع کننده‌ای برای این امر باشد. این مسئله باعث می‌شود که فضاهای داخل بینی شما (سینوس‌ها) ملتهب و متورم شوند. این امر تنفس و حس بویایی ایجاد کرده و باعث ایجاد مخاط اضافی می‌شود.
مشاوره با پزشک
زمان تجربه سینوزیت حاد، ممکن است تنفس از طریق بینی دشوار باشد. همچنین ناحیه اطراف چشم و صورت شما متورم شده و ممکن است درد ضربان‌دار صورت یا سردرد داشته باشید. این وضعیت بیشتر در اثر سرماخوردگی‌های شدید ایجاد می‌شود. اگر عفونت باکتریایی در بدن نباشد، از دست دادن حس بویایی ظرف یک هفته تا 10 روز برطرف می‌شوند.
درمان‌های خانگی ممکن است تمام چیزی باشد که برای درمان سینوزیت حاد نیاز دارید. سینوزیتی که با وجود درمان دارویی بیش از 12 هفته طول بکشد، «سینوزیت مزمن» نامیده می‌شود. سینوزیت مزمن هم زمانی رخ می‌دهد که فضاهای داخل بینی و سر شما (سینوس‌ها) به مدت سه ماه یا بیشتر، علی‌رغم درمان، متورم و ملتهب باشند.
این عارضه رایج با تخلیه مخاط به طور معمول تداخل پیدا کرده و باعث گرفتگی بینی می‌شود. تنفس از طریق بینی ممکن است دشوار شود و ناحیه اطراف چشم شما متورم یا حساس باشد. سینوزیت مزمن می‌تواند با رشد عفونت در سینوس‌ها (پولیپ بینی) یا تورم پوشش داخلی این قسمت ایجاد شود. این بیماری که «رینوسینوزیت مزمن» نیز نامیده می‌شود، می‌تواند هم بزرگسالان و هم کودکان را تحت تاثیر قرار دهد.
دیگر شرایط مرتبط با از دست دادن حس بویایی
همان‌طور که دیده یا تجربه کرده‌اید، بیماری کروناویروس (COVID-19) نیز از جمله مواردی است که باعث بروز برخی مشکلات در پوشش داخلی بینی می‌شود. این بیماری در کنار تب یونجه (رینیت آلرژیک)، آنفولانزا، رینیت غیر آلرژیک (احتقان مزمن یا عطسه غیر مرتبط با آلرژی) و سیگار کشیدن بیش از اندازه می‌تواند به عنوان دلایل آنوسمیا به حساب آید.
اگر با هیچ کدام از بیماری‌های این لیست درگیر نیستید؛ اما از دست دادن حس بویایی شما را اذیت می‌کند، می‌تواند با استفاده از سرویس مشاوره آنلاین مدیست اطلاعات لازم را از پزشکان مجرب دریافت کنید.
مشاوره با متخصص مغز و اعصاب
دریافت مشاوره‌ها
• انسداد مجاری بینی
دلیل دیگری که ما را با عدم بویایی مواجه می‌کند شرایط یا انسدادهایی است که جریان هوا از طریق بینی را مسدود می‌کند. این مسئله را با انحراف سپتوم، پولیپ بینی و تومورها بررسی کرده‌اند. انحراف تیغه بینی یا همان سپتوم، زمانی اتفاق می‌افتد که دیواره نازک (تیغه بینی) بین مجاری بینی به یک طرف جابه‌جا شود. در بسیاری از افراد، تیغه بینی خارج از مرکز یا منحرف شده باعث کوچک‌تر شدن مجرای بینی می‌شود.
وقتی انحراف تیغه بینی شدید باشد، می‌تواند یک طرف بینی را مسدود کرده و جریان هوا را کاهش دهد. این مسئله حتما باعث بروز مشکلاتی در تنفس ما می‌شود. انسداد یا گرفتگی بینی در این وضعیت می‌تواند با انحراف تیغه بینی، تورم بافت‌های پوشاننده بینی یا هر دو رخ دهد. درمان انسداد بینی ممکن است شامل داروهایی برای کاهش تورم و یا جراحی برای اصلاح انحراف سپتوم باشد.
همچنین برخی افراد به دلیل وجود پولیپ در بینی خود، حس بویایی ندارند. پولیپ‌های بینی توده‌های نرم، بدون درد و غیر سرطانی روی پوشش مجرای بینی یا سینوس‌ها هستند. این توده‌ها مثل قطره اشک یا انگور در مجاری بینی آویزان می‌شوند. آنها ناشی از التهاب مزمن هستند و با آسم، عفونت مکرر، آلرژی، حساسیت به دارو، از دست دادن حس بویایی یا برخی اختلالات ایمنی مرتبط خواهند بود.
پولیپ بینی می‌تواند در هر کسی به وجود بیاید، اما در بزرگسالان شایع‌تر است. داروها اغلب می‌توانند پولیپ‌های بینی را کوچک یا از بین ببرند، اما گاهی اوقات برای برداشتن آنها به جراحی نیاز داریم. فراموش نکنید که در برخی موارد، حتی پس از درمان موفقیت آمیز، پولیپ بینی برمی‌گردد.
• آسیب به مغز یا اعصاب
در نهایت دلیل از بین رفتن حس بویایی می‌تواند با آسیب‌های مغزی و اعصاب فرد مرتبط باشد. اعصاب منتهی به ناحیه‌ای از مغز که بو را تشخیص می‌دهد یا خود مغز ممکن است به دلایل مختلفی آسیب ببینند. برای نمونه بیماری آلزایمر یک اختلال عصبی پیش‌رونده است که باعث کوچک شدن مغز (آتروفی) و مرگ سلول‌های مغز می‌شود. بیماری مرتبط با زوال عقل کاهش مداوم در مهارت‌های تفکر و رفتار اجتماعی را در برمی‌گیرد که بر توانایی فرد برای عملکرد مستقل تأثیر مستقیم می‌گذارد.
داروهای مرتبط ممکن است به طور موقت علائم را بهبود یا کاهش دهند؛ اما در نهایت هیچ درمانی برای آن وجود ندارد. تغییر روند عملکرد مغز در مراحل پیشرفته بیماری، عوارض شدیدی مانند نداشتن بویایی، کم آبی بدن، سوء تغذیه یا عفونت و در نهایت مرگ را به همراه دارد.
همچنین تومورهای مغزی نیز می‌توانند تغییراتی در عملکرد انسان ایجاد کنند. سرعت رشد تومور مغزی به همراه محل قرار گیری آن بر عملکرد سیستم عصبی ما تأثیر مستقیم می‌گذارد.
بررسی بهترین روش‌های درمان نداشتن حس بویایی
از دست دادن حس بویایی را می‌توان درمان کرد. در بیشتر موارد، درمان بیماری زمینه‌ای می‌تواند به بازیابی حس بویایی شما کمک کند. به عنوان مثال، اگر سینوزیت دارید، آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند عفونت را از بین ببرند. اگر برخی داروها بر حس بویایی شما تأثیر می‌گذارند، تغییر دارو ممکن است به کاهش علائم آنوسمیا شما کمک کند.
همچنین اگر پولیپ بینی یا نوع دیگری از انسداد دارید، ممکن است جراحی لازم باشد. تشخیص نوع بیماری زمینه‌ای که بر این مسئله تاثیر گذاشته و ارائه راه حل مناسب آن توسط پزشک انجام خواهد شد. برای اینکه بتوانید در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهترین پاسخ را به دست آورید، پیشنهاد می‌کنیم با استفاده از سیستم مشاوره آنلاین مدیست مسئله پیش آمده را پیگیری کنید. پزشکان این مجموعه می‌توانند به تعیین هرگونه شرایط زمینه‌ای کمک کرده و درمان مناسب را به شما توصیه کنند.
همچنین با توجه به لیست زیر می‌توانید بهترین درمان برای بازیابی حس بویایی را پیدا کنید. به یاد بسپارید که این موارد تنها در وضعیت ابتدایی و سطحی پاسخگوی شما هستند و شرایط بحرانی را پشتیبانی نمی‌کنند.
• ترکیب لیمو و عسل
لیمو و عسل را به یک لیوان آب ولرم اضافه کنید. می‌توانید بلافاصله این مخلوط را بنوشید. این نوشیدنی بوی قوی مرکبات دارد. خواص این دو ماده نیز می‌تواند به بازگشت طعم و بو کمک کند.
• رایحه درمانی با زنجبیل جهت رفع مشکل از دست دادن حس بویایی
زنجبیل دارای رایحه‌ای متمایز و تند است که آن را برای استفاده در رایحه درمانی و کنترل میزان از دست دادن حس بویایی، مفید می‌کند. برای این منظور می‌توانید از زنجبیل پودر شده یا خام استفاده کنید. از نظر کارشناسان طب سنتی، نوشیدن چای زنجبیل هم التهاب راه‌های هوایی بینی را کاهش می‌دهد. به این ترتیب که مخاط اضافی مسدود کننده مجرای بینی را کاهش داده و باعث از بین رفتن مشکل بویایی می‌شود.
برای امتحان چای زنجبیل برای آنوسمیا، سعی کنید از کیسه‌های چای زنجبیل آماده استفاده کنید. همچنین می‌توانید با زنجبیل خام هم چای درست کنید. به این طریق که زنجبیل خام را پوست گرفته و برش دهید. یک قاشق غذاخوری از آن را به مدت 15 دقیقه در دو فنجان آب داغ، دم کنید.
• روغن کرچک
بسیاری از متخصصان طب سنتی و حتی محققان علمی استفاده از روغن کرچک را برای درمان آنوسمیا توصیه می‌کنند. به طور طبیعی، روغن کرچک به دلیل ترکیب فعال آن با وجود اسید ریسینولئیک، برای بازگرداندن حس بویایی استفاده می‌شود. اسید ریسینولئیک ممکن است به مبارزه با عفونت‌های موجود در بدن هم کمک کند. همچنین در کاهش تورم مجرای بینی و التهاب ناشی از سرماخوردگی و آلرژی نیز موثر است.
حتما می‌دانید که روغن کرچک از دانه‌های کرچک به دست می‌آید تا داروی مناسبی برای رفع گرفتگی بینی و بازیابی حس بویایی باشد. برای امتحان این روش درمان از دست دادن حس بویایی، روغن کرچک را به آرامی روی اجاق گاز یا مایکروویو گرم کنید. مطمئن شوید که گرم شده؛ اما داغ نیست. دو قطره روغن را دو بار در روز (یک بار پس از بیداری و درست قبل از خواب) در هر سوراخ بینی بریزید.
• محلول آب و نمک
اگر حس بویایی خود را به دلیل آلرژی یا احتقان سینوسی از دست داده‌اید، شستشو با آب نمک می‌تواند کمک کننده باشد. این درمان خانگی مواد حساسیت‌زا و مخاط اضافی را از حفره بینی خارج می‌کند. شما می‌توانید محلول نمک استریل آماده را خریداری کنید یا خودتان به روش زیر آن را تهیه کنید:
• 1 فنجان آب جوشانده را در ظرفی که تازه شسته شده، بریزید.
• ½ قاشق چایخوری نمک و به همان مقدار جوش شیرین را به آب اضافه کنید.
• سرنگ پزشکی را از مخلوط پر کنید.
• سر خود را به عقب خم کرده و محلول را در یک سوراخ بینی بریزید.
• بگذارید محلول از سوراخ دیگر بینی یا دهان شما بیرون بریزد.
• این پاکسازی را چندین بار در طول روز تکرار کنید.
کلام آخر از دست دادن حس بویایی
در حالی که آنوسمیا به طور معمول خطرناک نیست ولی می‌تواند به بسیاری از مسائل مربوط به سلامتی مرتبط باشد. به این معنا که توانایی فرد را در تشخیص بوی دود، نشت گاز یا غذای فاسد کاهش می‌دهد. در نتیجه، افراد مبتلا به از دست دادن حس بویایی باید اقدامات بیشتری را برای اطمینان از ایمن بودن محیط خود انجام دهند. اگر در چنین وضعیتی هستید و می‌خواهید بدون فوت وقت بهترین درمان را پیدا کنید، استفاده از سیستم مشاوره آنلاین مدیست مناسب‌ترین گزینه است. به این طریق علاوه بر اطلاع از وضعیت خود، راه‌های درمانی را در کنار موارد مهم برای پیشگیری در آینده می‌آموزید.
