علائم سنگ کیسه صفرا چیست؟ + راه های درمان و دفع آن
- 27 بهمن 1401
- صفر نظر
- گوارش
کیسه صفرا اندام کوچکی است که در سمت راست بالای شکم، درست زیر کبد قرار دارد. این کیسه، صفرا که مایعی به رنگ سبز مایل به زرد است و به هضم غذا کمک می‌کند را ذخیره می‌کند. مشکلات کیسه صفرا معمولاً زمانی رخ می دهد که چیزی مانند سنگ کیسه صفرا مجاری صفراوی شما را مسدود کند. بیشتر سنگ‌های صفراوی زمانی ایجاد می شوند که مواد موجود در صفرا مانند کلسترول، سفت شوند. سنگ کیسه صفرا بسیار شایع است و معمولا علامتی ندارد. با این حال، در افرادی که سنگ کیسه صفرا در آنها تشخیص داده شده است، ظرف 5 سال علائم سنگ کیسه صفرا ظاهر شده است. اما علت بروز این مشکل چیست؟ سنگ کیسه صفرا چه عوارضی به دنبال دارد و برای دفع سنگ صفرا چه باید کرد؟ در ادامه این مقاله از مدیست به سوالات پاسخ خواهیم داد.
علت ایجاد سنگ کیسه صفرا چیست؟
علت واقعی سنگ‌های صفراوی را عدم تعادل شیمیایی صفرا در داخل کیسه صفرا می‌دانند. اگرچه محققان هنوز دقیق نمی‌دانند که چه چیزی باعث این عدم تعادل می‌شود اما چند دلیل احتمالی ایجاد سنگ کیسه صفرا عبارتند از:
کلسترول بیش از حد در صفرا
وجود کلسترول بیش از حد در صفرا منجر به ایجاد سنگ‌های کلسترولی زرد می‌شود. اگر کبد شما کلسترول بیشتری نسبت به صفرای شما بسازد سنگ‌های صفرا ایجاد می‌شود.
بیلی روبین بیش از حد در صفرا
بیلی روبین یک ماده شیمیایی است که در طی تجزیه طبیعی گلبول های قرمز تولید می‌شود. پس از ایجاد، از کبد عبور کرده و در نهایت از بدن دفع می‌شود.
برخی بیماری‌ها مانند آسیب کبدی و برخی اختلالات خونی باعث می‌شوند که کبد شما بیش از حد لازم بیلی روبین تولید کند. زمانی که کیسه صفرا نتواند بیلی روبین زاید را تجزیه و دفع کند، سنگ‌های رنگدانه‌ای در کیسه صفرا تشکیل می‌شوند. این سنگ‌های سخت اغلب رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه دارد.
غلظت صفرا به دلیل پر بودن کیسه صفرا
برای اینکه کیسه صفرا به خوبی کار کند باید محتویات داخل آن تخلیه شود. اگر محتوای کیسه صفرا تخلیه نشود، صفرا بیش از حد پر شده و باعث تشکیل سنگ صفرا می‌شود.
مشاوره با فوق تخصص گوارش
دریافت مشاوره‌ها
علائم سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا منجر به درد در سمت راست بالای شکم یا قسمت میانی شکم شما شود. یکی از علائم سنگ کیسه صفرا این است که هر از گاهی پس از مصرف غذاهای پرچرب مانند غذاهای سرخ شده، با درد کیسه صفرا مواجه می‌شوید. اما این درد تقریباً در هر زمانی ممکن است رخ دهد. درد ناشی از مشکلات سنگ کیسه صفرا معمولاً فقط چند ساعت طول می کشد، اما درد ناشی از آن ممکن است شدید باشد. در صورتی که سنگ کیسه صفرا تشخیص داده نشود و درمانی صورت نگیرد ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
• دمای بالای بدن
• ضربان قلب سریع
• زرد گشتن پوست و سفیدی چشم (یرقان)
• خارش پوست
• اسهال
• لرز
• گیجی
• بی اشتهایی
گاهی اوقات این علائم، نشانه عفونت کیسه صفرا یا التهاب کیسه صفرا، کبد یا پانکراس نیز هستند. از آنجایی که علائم سنگ کیسه صفرا با علائم سایر بیماری‌ها مانند آپاندیس و پانکراتیت شباهت دارد در صورت مشاهده یا تجربه این علائم باید به پزشک مراجعه کنید یا خود را به اورژانس برسانید.
خود سنگ کیسه صفرا باعث درد نمی‌شود. در عوض، درد زمانی رخ می‌دهد که سنگ‌های کیسه صفرا عبور صفرا از کیسه صفرا را مسدود کنند. حدود 80 درصد از افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند، "سنگ صفراوی خاموش" (بدون درد و علامت) دارند. در این موارد، پزشک شما ممکن است سنگ‌های صفراوی را از طریق اشعه ایکس یا در طی جراحی شکم پیدا کند.
روش‌های درمان و رفع علائم سنگ کیسه صفرا
در بیشتر مواقع، در صورتی که علائم سنگ کیسه صفرا با درد همراه نباشد نیازی به درمان ندارد. گاهی اوقات سنگ‌های کیسه صفرا بدون اینکه متوجه شوید دفع می‌شوند. اگر درد دارید، پزشک احتمالا جراحی را به شما پیشنهاد دهد. در موارد نادر نیز دارو تجویز می‌شود.
اگر در معرض خطر بالای عوارض جراحی هستید، روش‌های درمان بدون جراحی مختلفی برای درمان سنگ کیسه صفرا وجود دارد. با این حال، اگر جراحی انجام نشود، سنگ‌های صفراوی شما ممکن است عود کنند. به عبارتی دیگر، شما باید بقیه عمر خود را صرف مراقبت از خود کنید.
عمل جراحی کیسه صفرا برای دفع و رفع علائم سنگ کیسه صفرا
کوله سیستکتومی که جراحی برای برداشتن کیسه صفرا است، یکی از رایج‌ترین جراحی‌هایی است که بر روی بزرگسالان انجام می‌شود. از آنجایی که کیسه صفرا یک اندام ضروری نیست، می توان بدون آن زندگی سالمی داشت. دو نوع کوله سیستکتومی وجود دارد:
کوله سیستکتومی لاپاراسکوپیک
این روش یک نوع جراحی رایج است که نیاز به بیهوشی دارد. جراح معمولا سه یا چهار برش در شکم شما ایجاد می‌کند. سپس یک دستگاه کوچک در یکی از برش‌ها قرار می‌دهند، سنگ را بررسی و کیسه صفرا را با دقت خارج می‌کنند. اگر هیچ عارضه‌ای نداشتید معمولا می‌توانید همان روز عمل یا روز بعد از آن به خانه بروید.
کوله سیستکتومی باز برای درمان و رفع علائم سنگ کیسه صفرا
این جراحی معمولا زمانی انجام می‌شود که کیسه صفرا ملتهب، عفونی یا زخمی شده باشد. این جراحی همچنین در صورت بروز مشکلاتی در حین کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی انجام می‌شود.
پس از تشخیص علائم سنگ کیسه صفرا و برداشتن آن، عوارضی چون مدفوع شل یا آبکی را تجربه کنید. دفع سنگ صفرا شامل تغییر مسیر صفرا از کبد به روده کوچک است. صفرا دیگر از کیسه صفرا عبور نمی‌کند و غلظت آن کمتر می‌شود. در نتیجه ممکن است باعث اسهال شود، اما این مشکل در اکثر افراد خود به خود برطرف می‌شود.
مشاوره با پزشک
درمان‌های غیر جراحی
برخی افراد به دلیل کهولت سن نمی‌توانند جراحی انجام دهند. پزشکان برای دفع سنگ صفرا و خلاص شدن از آن، روش‌های زیر را به کار می‌برند.
درمان خوراکی که معمولا شامل استفاده از داروهای اورسودیول و چنودیول برای تجزیه و شکستن سنگ‌های صفراوی می‌شود. این داروها حاوی اسیدهای صفراوی هستند که برای شکستن سنگ‌ها مفید هستند. این درمان برای از بین بردن سنگ‌های کلسترولی مناسب است، اما ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا اثر کند.
سنگ شکنی با استفاده از موج شوک، گزینه دیگر درمان سنگ کیسه صفرا است. لیتوتریپتر دستگاهی است که امواج ضربه‌ای ایجاد می‌کند که از بدن یک فرد عبور می‌کنند. این امواج ضربه‌ای سنگ‌های صفراوی را به قطعات کوچکتر تبدیل می‌کنند.
دفع سنگ کلیه از راه پوست کیسه صفرا شامل قرار دادن یک سوزن استریل در کیسه صفرا برای بیرون کشیدن سنگ صفرا است. سپس یک لوله برای تخلیه مواد اضافی وارد می‌شود. این روش معمولاً اولین روش درمان نیست و برای افرادی که روش‌های دیگر مناسب نیست توصیه می‌شود.
عوارض سنگ صفرا چیست؟
اگر سنگ کیسه صفرا تشخیص داده نشود یا برای دفع سنگ صفرا یا درمان علائم سنگ کیسه صفرا و درد ناشی از آن هیچ اقدامی انجام نگیرد، عوارض زیر بروز پیدا می‌کند:
التهاب کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا که در درون کیسه صفرا قرار می‌گیرد عوارضی چون التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) ایجاد کرده و باعث درد شدید و تب می‌شود.
انسداد مجرای صفراوی مشترک
سنگ کیسه صفرا لوله‌هایی (مجاری) که از طریق آنها صفرا از کیسه صفرا یا کبد به روده کوچک شما عبور می‌کند را مسدود نماید. درد شدید، یرقان و عفونت مجرای صفراوی از عوارض انسداد مجرای صفراوی مشترک است.
انسداد مجرای پانکراس
مجرای لوزالمعده، لوله‌ای است که از لوزالمعده و درست قبل از ورود به دوازدهه به مجرای صفراوی مشترک متصل می‌شود. شیره‌های لوزالمعده که به هضم غذا کمک می‌کنند، از مجرای پانکراس عبور می‌کنند.
سنگ کیسه صفرا باعث انسداد مجرای پانکراس می‌شود. در اثر آن التهاب پانکراس (پانکراتیت) به وجود می‌آید. پانکراتیت باعث درد شدید و دائمی شکم می‌شود و معمولا نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
سرطان کیسه صفرا
خطر ابتلا به سرطان کیسه صفرا در افرادی که سابقه سنگ کیسه صفرا دارند، افزایش می‌یابد. اما سرطان کیسه صفرا بسیار نادر است؛ بنابراین با وجود اینکه خطر ابتلا به سرطان وجود دارد، اما این عارضه بسیار نادر بوده و افراد بسیار کمی به آن دچار می‌شوند.
رژیم غذایی مناسب برای رفع علائم سنگ کیسه صفرا
برای کمک به بهبود وضعیت خود و کاهش علائم سنگ کیسه صفرا و خطر ابتلا به آن، این نکات را امتحان کنید:
• کربوهیدرات‌های تصفیه شده کمتر (مانند کلوچه‌ها و نان سفید) و شکر کمتر بخورید.
• مصرف چربی‌های سالم مانند روغن ماهی و روغن زیتون را افزایش دهید. چون به انقباض و تخلیه منظم کیسه صفرا کمک می‌کند.
• هر روز به مقدار کافی مواد غذایی حاوی فیبر بخورید (خانم‌ها به حدود 25 گرم در روز و مردان به حدود 38 گرم فیبر در روز نیاز دارند).
• هر روز نوعی فعالیت بدنی داشته باشید.
• بدن خود را هیدراته نگه دارید.
• اگر قصد کاهش وزن دارید، این کار را به آرامی انجام دهید. کاهش وزن سریع ممکن است خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا و سایر بیماری‌ها را افزایش دهد.
روش تشخیص سنگ کیسه صفرا
قبل از بررسی و درمان سنگ کیسه صفرا پزشک شما یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. در هنگام معاینه، علائم سنگ کیسه صفرا مانند تغییرات رنگ چشم‌ها و پوست شما بررسی می‌شود. گاهی اوقات، رنگ مایل به زرد نشانه‌ای از بیماری است که به دلیل بیلی روبین بیش از حد در بدن شما رخ می‌دهد. در برخی موارد، معاینه شامل استفاده از تست‌های تشخیصی می‌شود که به پزشک کمک می‌کند تا داخل بدن شما را ببیند. این تست‌ها عبارتند از:
سونوگرافی: سونوگرافی تصاویری از شکم شما را به پزشک نشان می‌دهد. این روش تصویربرداری برای تأیید بیماری سنگ کیسه صفرا به کار می‌رود. علاوه بر این، سونوگرافی ناهنجاری‌های مرتبط با کوله سیستیت حاد را نشان می‌دهد.
سی تی اسکن شکم: این تست تصویربرداری از کبد و ناحیه شکم شما عکس می‌گیرد.
اسکن رادیونوکلئید کیسه صفرا: این اسکن مهم حدود یک ساعت طول می‌کشد تا انجام شود. یک متخصص یک ماده رادیواکتیو به رگ‌های شما تزریق می‌کند. این ماده از طریق خون به کبد و کیسه صفرا می‌رود. این نوع اسکن شواهدی که سنگ کیسه صفرا باعث عفونت یا انسداد مجاری صفراوی شده است را نشان می‌دهد.
آزمایشات خون: پزشک ممکن است آزمایش‌های خونی را برای اندازه‌گیری میزان بیلی روبین در خون شما تجویز کند. این آزمایشات همچنین به تعیین میزان عملکرد کبد شما کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
در صورت احساس درد یا مشاهده علائم سنگ کیسه صفرا در ناحیه صفراوی باید برای درمان و دفع سنگ صفرا باید به پزشک مراجعه کنید. عدم درمان این عارضه در بلندمدت به مشکلات جدی منجر می‌شود. در صورتی که سوالی دارید و می‌خواهید درباره روش‌های درمان سنگ کیسه صفرا بیشتر بدانید می‌توانید با کلینیک آنلاین مدیست تماس بگیرید و مشاوره دریافت کنید.
