علائم سرطان خون چیست؟ + راه های درمان و معرفی انواع آن

  • 09 اسفند 1401
  • صفر نظر
  • خون و سرطان

سرطان خون پنجمین نوع سرطان شایع در جهان است. در سال ۲۰۲۰ حدود 1.3 میلیون مورد جدید مبتلا به انواع سرطان خون در سراسر جهان تشخیص داده شد. خبر خوب این است که به لطف تحقیقات دانشمندان، تشخیص و درمان سرطان خون تا حد مناسبی امکانپذیر شده است.
در این مقاله به جزئیات و علائم سرطان خون اشاره خواهیم کرد. همچنین با انواع درمان سرطان خون و آشنا خواهیم شد. تا انتهای مقاله با مدیست همراه باشید.

 

علائم سرطان خون چه می تواند باشد


سرطان خون چیست؟

سرطان خون یا لوسمی، یک بیماری مربوط به خون است که ناشی از اختلالات در تولید سلول‌های خونی می‌باشد. در شرایط طبیعی، سلول‌های خونی در مغز استخوان تولید می‌شوند و به سه نوع اصلی شامل گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت تقسیم می‌شوند.
اما در سرطان خون، یکی از این سه نوع به واسطه اختلالات ژنتیکی، دچار تحولات نامناسب می‌شود و به صورت غیرقابل کنترل و بی‌نظم تکثیر می‌شود.
در این بیماری، سلول‌های خونی سالم تخریب می‌شوند و سلول‌های سرطانی جای آن‌ها را می‌گیرند. سرطان خون می‌تواند در هر سن و جنسیتی رخ دهد، اما بیشتر در افراد بالغ و مسن رخ می‌دهد.
سرطان خون باعث بروز اختلالات خونی شده و در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به بروز مشکلات جدی و حتی مرگ شود.
در صورت بروز علائم سرطان خون مانند خستگی شدید، کاهش وزن، تورم لنفاوی، کاهش تعداد سلول‌های خونی و غیره باید به پزشک متخصص برای بررسی و درمان مراجعه کرد.


علت بیماری سرطان خون چیست؟

علت اصلی سرطان خون هنوز به صورت دقیق مشخص نشده است، اما مطالعات نشان می‌دهد که عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این بیماری موثر باشند. 
به عنوان مثال، مصرف دخانیات، مواد شیمیایی خطرناک، افزایش سن، عوامل ژنتیکی، مصرف داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، تشکیل تومور در دیگر اعضای بدن و پیشینه خانوادگی از عوامل موثر در ابتلا به سرطان خون هستند.
با توجه به اینکه سرطان خون در سلول‌های خونی شروع می‌شود، بسیاری از عوامل مرتبط با خون می‌توانند باعث بروز این بیماری شوند. بعضی از عوامل مهم عبارتند از:
•    تغییرات ژنتیکی در سلول‌های خونی: این تغییرات می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی مانند اشعه‌ی ماوراء بنفش، آلودگی هوا، سیگار، شیمی درمانی و ... باشند.
•    عوامل ویروسی: بعضی از ویروس‌ها مانند ویروس HTLV-1 و ویروس EBV می‌توانند باعث بروز برخی از انواع سرطان خون شوند.
•    فرایندهای التهابی: بعضی از بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید و آلودگی هپاتیتیتیس می‌توانند باعث بروز برخی از انواع سرطان خون شوند.
•    عوامل ژنتیکی: وجود تاریخچه خانوادگی از بیماری‌های سرطان خون، ریسک خطر بروز بیماری را افزایش می‌دهد.
•    مواد شیمیایی: استفاده از مواد شیمیایی مانند بنزن، فنیل، فرمالدهید و ... می‌تواند باعث بروز برخی انواع سرطان خون شود.
محققان هنوز در حال بررسی دقیق علت تغییرات در DNA هستند که باعث بروز سرطان خون می‌شوند.
برخی از تغییرات DNA ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی، مانند مواد شیمیایی یا تشعشعات ایجاد شود. دلایل دیگر ممکن است ژنتیکی باشد.
تغییرات DNA معمولا با گذشت زمان و با افزایش سن رخ می‌دهد. به همین دلیل افراد مسن معمولا در معرض خطر بیشتری در ابتلا به هر نوع سرطان هستند.
در بسیاری از موارد سرطان خون، علت اصلی آن مشخص نیست، اما تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.


شایع‌ترین علائم سرطان خون

شایع‌ترین علائم سرطان خون عبارتند از:
•    خستگی: خستگی و احساس بی‌حالی ممکن است نشانه سرطان خون باشد. این نوع علائم ممکن است در بیمارانی که به تازگی دچار این مشکل شده‌اند، مشاهده شود.
•    عفونت‌های مکرر: یکی از علائم سرطان خون است که در آن بیماران از عفونت‌های مکرر رنج می‌برند. این عفونت‌ها ممکن است شامل عفونت‌های ریه، ادراری، کبدی و غیره باشند.
•    کاهش وزن: بیماران مبتلا به سرطان خون ممکن است در بلعیدن غذا ناتوان باشند و گاهی اوقات با کاهش وزن مواجه می‌شوند.
•    تب: یکی دیگر از علائم سرطان خون، تب کردن مداوم است. بیماران ممکن است احساس تب کرده و گاهی اوقات ممکن است مدام عرق کنند.
•    خونریزی و کبودی غیرمعمول: بیماران سرطان خون ممکن است دچار خونریزی و کبودی غیرمعمول در ناحیه‌های مختلف بدن شوند.
به هر حال، اگر مشکوک به سرطان خون هستید، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید تا شما را معاینه و راهنمایی کند.


تشخیص سرطان خوش‌خیم و بد‌خیم

سرطان‌های خوش‌خیم و بد‌خیم به دو دسته‌ی سرطان‌هایی اشاره دارند که با رفتار و تشخیص متفاوتی مواجه می‌شوند.
سرطان خوش‌خیم یا تومورهای خوش‌خیم، به تومورهایی اشاره دارد که برخلاف سرطان‌های بد‌خیم، قابل کنترل و بهبودی هستند. این نوع تومورها معمولا توانایی شیوع به نواحی دیگر از بدن را ندارند.
سرطان بد‌خیم یا تومورهای بد‌خیم، به تومورهایی اشاره دارد که به سرعت در بدن شیوع می‌یابند و به نواحی دیگر از بدن منتقل می‌شوند. این نوع تومورها ممکن است شکل نامنظمی داشته باشند. 
در ضمن، تومورهای بد‌خیم به سرعت متاستازیس کرده و از انسجام بافت‌های سالم خارج شده و ممکن است به نواحی دیگر از بدن، مثل کبد و ریه منتقل شوند.
تشخیص سرطان خوش‌خیم یا بد‌خیم بر اساس نوع سلول‌های سرطانی و مراحل آن انجام می‌شود.
برای تشخیص سرطان، پزشک ممکن است از آزمایشات خون، اسکن‌های تصویری، بیوپسی و سایر تست‌های تشخیصی استفاده کند.


علائم سرطان خون در جوانان و کودکان چیست؟

بسیاری از علائم سرطان خون در دوران کودکی می‌تواند علل دیگری داشته باشد و اغلب این علائم ناشی از سرطان خون نیستند. با این حال، اگر کودک شما هر یک از این علائم را دارد، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا بتوان علت اصلی آن را پیدا و در صورت نیاز درمان کنید.
همانطور که سلول‌های سرطان خون در مغز استخوان ساخته می‌شوند، می‌توانند سلول‌های طبیعی خون را از بین ببرند. در نتیجه، ممکن است یک کودک گلبول‌های قرمز طبیعی داشته باشد اما گلبول‌های سفید یا پلاکت‌های خونی کافی نداشته باشد. 
این کمبود‌ها در آزمایش خون خود را نشان می‌دهند، اما می‌توانند علائمی نیز ایجاد کنند. سلول‌های لوسمی ممکن است به نواحی دیگر بدن نیز حمله کنند که می‌تواند علائمی ایجاد کند.
بسیاری از علائم سرطان خون ممکن است بین بزرگسالان و کودکان یکسان باشد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.


علائم سرطان خون ناشی از تعداد کم گلبول‌های قرمز (کم خونی)

گلبول‌های قرمز، خون اکسیژن را به تمام سلول‌های بدن حمل می‌کنند. کمبود گلبول‌های قرمز می‌تواند علائمی مانند موارد زیر ایجاد کند:
•    احساس خستگی
•    احساس ضعف
•    احساس سرما
•    احساس سرگیجه یا سبکی سر
•    تنگی نفس
•    رنگ پریدگی پوست

 


علائم سرطان خون ناشی از کمبود گلبول‌های سفید

گلبول‌های سفید به بدن کمک می‌کنند تا با میکروب‌ها مبارزه کند. کودکان مبتلا به سرطان خون اغلب تعداد گلبول‌های سفید خون بالایی دارند، اما بیشتر آن‌ها سلول‌های سرطانی هستند که در برابر عفونت از بدن محافظت نمی‌کنند و گلبول‌های سفید طبیعی هم به اندازه‌ای نیستند که موثر باشند. 
از علائم سرطان خون ناشی از کمبود گلبول سفید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
•    عفونت‌هایی که می‌توانند به دلیل کمبود گلبول‌های سفید طبیعی ایجاد شوند. کودکان مبتلا به سرطان خون ممکن است به عفونت‌هایی مبتلا شوند که از بین نمی‌روند یا ممکن است یکی پس از دیگری خود را نشان دهند.
•    تب، که اغلب علامت اصلی عفونت است. اما برخی از کودکان ممکن است بدون داشتن عفونت هم مدام تب داشته باشند.


علائم ناشی از تعداد کم پلاکت خون

پلاکت‌های موجود در خون به طور معمول به توقف خونریزی بدن کمک می‌کنند. کمبود پلاکت می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
•    کبودی و خونریزی آسان
•    خونریزی‌های مکرر یا شدید بینی
•    خونریزی لثه


درد استخوان یا مفاصل

یکی دیگر از علائم سرطان خون درد استخوان و به ویژه مفاصل است. این درد به دلیل تجمع سلول‌های سرطانی در نزدیکی سطح استخوان یا داخل مفصل ایجاد می‌شود.


تورم شکم

سلول‌های سرطان خون می‌توانند در کبد و طحال جمع شوند و این اندام‌ها را بزرگتر از حد معمول کنند. این مورد می‌تواند خود را به شکل تورم شکم نشان دهد. 
دنده‌های پایینی معمولا این اندام‌ها را می‌پوشانند، اما وقتی تورم داشته باشند و بزرگ شوند، پزشک می‌تواند آن را تشخیص دهد.


از دست دادن اشتها و کاهش وزن

اگر طحال و یا کبد به اندازه کافی بزرگ شوند، می‌توانند به اندام‌های دیگر مانند معده فشار وارد کنند. 
این موضوع می‌تواند باعث شود کودک پس از خوردن مقدار کمی غذا احساس سیری کند و به مرور زمان منجر به کاهش اشتها و کاهش وزن او شود.


غدد لنفاوی متورم

برخی از انواع سرطان خون به غدد لنفاوی گسترش می‌یابند (مجموعه‌های کوچکی به اندازه لوبیا از سلول‌های ایمنی در بدن). 
در این مورد، گره‌های متورم ممکن است به صورت توده‌هایی در زیر پوست در قسمت‌های خاصی از بدن (مانند دو طرف گردن، نواحی زیر بغل، بالای استخوان ترقوه یا کشاله ران) دیده یا احساس شوند. 
گره‌های لنفاوی داخل قفسه سینه یا شکم نیز می‌توانند متورم شوند، اما این غدد فقط در آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن یا MRI قابل مشاهده هستند.
در نوزادان و کودکان، غدد لنفاوی اغلب در هنگام مبارزه با عفونت بزرگتر می‌شوند. بزرگ شدن غدد لنفاوی در کودک قبل از اینکه نشانه سرطان خون باشد، نشانه عفونت است. با این حال باید توسط پزشک بررسی و به دقت پیگیری شود.

 

طریقه درمان سرطان خون


سرفه یا مشکل در تنفس

برخی از انواع سرطان خون می‌توانند بر ساختار قفسه سینه، مانند غدد لنفاوی یا تیموس (عضو کوچکی در جلوی نای، لوله تنفسی که به ریه‌ها منتهی می‌شود) تأثیر بگذارند. 
بزرگ شدن تیموس یا غدد لنفاوی در قفسه سینه می‌تواند روی نای فشار بیاورد و باعث سرفه یا مشکل تنفسی شود.
در برخی موارد که تعداد گلبول‌های سفید خون بسیار زیاد است، سلول‌های سرطانی می‌توانند در رگ‌های خونی کوچک ریه‌ها تجمع کنند که می‌تواند باعث مشکلات تنفسی نیز شود.


تورم صورت و بازو‌ها

تیموس بزرگ شده ممکن است روی سیاهرگی که مسئول انتقال خون از سر و بازو‌ها به قلب است، فشار بیاورد. این موضوع می‌تواند باعث شود که خون در رگ‌ها نتواند به راحتی جریان داشته باشد. 
این اختلال به عنوان سندرم SVC شناخته می‌شود که می‌تواند منجر به تورم در صورت، گردن، بازو‌ها و قسمت بالای سینه شود.
در این نوع از علائم سرطان خون ممکن است دچار سردرد، سرگیجه، و تغییر در هوشیاری شوید. سندرم SVC می‌تواند باعث مرگ شود، بنابراین باید فورا درمان شود.


سردرد، تشنج، استفراغ

تعداد کمی از کودکان مبتلا به سرطان خون هستند که بیماری در بدن آنها به مغز و نخاع سرایت کرده است. 
این می‌تواند منجر به علائمی مانند سردرد، مشکل در تمرکز، ضعف، تشنج، استفراغ، مشکل در حفظ تعادل و تاری بینایی شود.


بثورات یا مشکلات لثه

در کودکان مبتلا به لوسمی میلوئید حاد (AML)، سلول‌های سرطانی ممکن است به لثه‌ها گسترش یافته و باعث تورم، درد و خونریزی شود.
اگر AML به پوست سرایت کند، می‌تواند لکه‌های کوچک و تیره‌ای ایجاد کند که شبیه بثورات معمولی هستند. 
مجموعه‌ای از سلول‌های AML در زیر پوست یا در سایر قسمت‌های بدن، کلروما یا سارکوم گرانولوسیتی نامیده می‌شود.


خستگی و ضعف شدید

یک پیامد نادر اما بسیار جدی AML، خستگی مفرط، ضعف و ناتوانی در گفتار است. این موضوع می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که تعداد بسیار زیادی از سلول‌های سرطانی، خون را غلیظ کرده و گردش خون را از طریق رگ‌های خونی کوچک مغز کند می‌کند.
باز هم تاکید می‌کنیم که همه علائم بالا الزاما دلیل بر ابتلا به سرطان خون نیستند و ممکن است ناشی از بیماری دیگری باشد.
با این حال، مهم است که این علائم توسط پزشک بررسی شود تا بتوان علت را پیدا کرد و در صورت نیاز آن را درمان کرد.


آیا سرطان خون درمان دارد؟

درمان سرطان خون بستگی به نوع آن دارد. سرطان‌های حاد به سرعت ایجاد می‌شوند و نیاز به درمان فوری دارند.
اشعه ایکس قفسه سینه، سی تی اسکن و پونکسیون کمر مشخص می‌کند که آیا سرطان خون گسترش یافته است یا خیر. همچنین ممکن است از آنالیز سیتوژنتیک برای بررسی تغییرات کروموزومی استفاده شود.
برخی از روش‌های درمان سرطان خون رایج عبارتند از:
سرطان خون لنفوبلاستیک حاد
•    شیمی درمانی
•    پیوند سلول‌های بنیادی خون محیطی و مغز استخوان
•    پرتودرمانی به سر
•    استروئید درمانی
سرطان خون میلوئید حاد
•    شیمی درمانی
•    پیوند سلول‌های بنیادی خون محیطی و مغز استخوان
•    پرتودرمانی به سر
سرطان خون لنفوسیتی مزمن
•    نظارت فعال
•    پرتو درمانی
•    شیمی درمانی (شیمی درمانی با پیوند سلول‌های بنیادی در آزمایشات بالینی در حال آزمایش است)
•    جراحی (برداشتن طحال)
لوسمی میلوئیدی مزمن
•    درمان مهاری تیروزین کیناز
•    شیمی درمانی
•    درمان بیولوژیکی
•    شیمی درمانی با دوز بالا با پیوند سلول‌های بنیادی
•    تزریق لنفوسیت اهدایی
•    جراحی (برداشتن طحال)


عوارض جانبی درمان سرطان خون

درمان سرطان خون و حتی خود سرطان می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. انواع و شدت هرگونه عوارض جانبی که ممکن است تجربه کنید، به نوع درمان شما بستگی دارد و ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
دارو‌های شیمی‌درمانی بر سلول‌های سرطانی تاثیر می‌گذارند، اما بر سلول‌های سالم با تقسیم سریع نیز تاثیر می‌گذارند. 
این می‌تواند عوارضی مانند خستگی، ریزش مو و حالت تهوع ایجاد کند. عوارض جانبی بسته به دارو‌های تجویز شده متفاوت خواهد بود، اما بیشتر آن‌ها موقتی هستند و راه‌هایی برای کاهش یا پیشگیری از آن‌ها وجود دارد.
در زیر به برخی از عوارض جانبی درمان سرطان خون یا خود سرطان که ممکن است تجربه کنید اشاره شده است.


خونریزی شدید یا کبودی

شیمی درمانی می‌تواند تعداد پلاکت‌ها را در خون کاهش دهد به این معنی که شما راحت‌تر کبود می‌شوید و خونریزی می‌کنید. 
در حالی که پلاکت‌ها پایین است، به زنانی که در دوره عادت ماهانه هستند، دارو‌هایی برای توقف پریود‌های ماهانه داده می‌شود. در برخی موارد پزشک ممکن است تزریق پلاکت را توصیه کند.


خطر عفونت

ترکیبی از دارو‌های شیمی درمانی، سطح گلبول‌های سفید خون را کاهش می‌دهد. این نوتروپنی نامیده می‌شود و می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌هایی مانند سرماخوردگی را افزایش دهد.


احساس خستگی

سطح گلبول قرمز ممکن است کاهش یابد. به این حالت کم خونی می‌گویند و باعث می‌شود که شما احساس تنگی نفس و خستگی کنید. 
این مورد را می‌توان با تزریق خون درمان کرد، اما برخی از افراد ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها پس از درمان سرطان، همچنان احساس خستگی کنند. ورزش می‌تواند به کاهش خستگی و بهبود خلق و خوی شما کمک کند.


احساس بیماری یا استفراغ

شیمی درمانی می‌تواند باعث ایجاد حس بیماری (تهوع) یا حتی استفراغ شود. همه افراد در طول درمان و پس از درمان احساس بیماری نمی‌کنند، اما اغلب بهترین راه برای مدیریت حالت تهوع، جلوگیری از شروع آن است. 
داروی ضد تهوع (ضد استفراغ) به اکثر افراد کمک می‌کند.


ریزش مو

ریزش مو یکی از عوارض جانبی رایج شیمی درمانی است و همچنین می‌تواند از عوارض پرتودرمانی نیز باشد. به این دلیل مو ریزش می‌کند که هر درمانی که روی سلول‌های سرطانی در حال رشد تاثیر بگذارد، می‌تواند روی سلول‌های دیگر مانند ریشه مو نیز تأثیر بگذارد. 
قبل از شروع درمان، در مورد احتمال ریزش مو با پزشک خود مشورت کنید.
شما ممکن است تمام عوارض جانبی فوق را نداشته باشید یا اصلا هیچ عوارضی را تجربه نکنید. علاوه بر این، برخی از عوارض شایع دیگر عبارتند از تغییر در عملکرد روده، مشکلات دهانی، عوارض عصبی و عضلانی یا تغییر در حافظه. 
مهم است که با پزشک خود در مورد تغییراتی که در طول درمان و بعد از آن تجربه می‌کنید، صحبت کنید.

 

انواع سرطان خون را بشناسید


مشاوره سرطان خون به صورت آنلاین

کلینیک مدیست این امکان را فراهم کرده تا به راحتی بتوانید از راه دور و به صورت آنلاین، توسط متخصص خون معاینه و ویزیت شوید. کیفیت معاینه آنلاین با معاینه فیزیکی یکسان است و باعث صرفه جویی در هزینه و وقت شما می‌شود.
همچنین با مراجعه به بخش پزشکان کلینیک مدیست، می‌توانید نسبت به اخد نوبت برای دیگر پزشکان نیز اقدام نمایید.

آخرین پست‌ها

دسته بندی مجله سلامت