علائم تشنج در کودکان چیست؟ + آشنایی با عوارض و انواع آن
- 11 فروردین 1402
- صفر نظر
- مغز و اعصاب
از هر 10 نفر، یک نفر در طول زندگی خود دچار تشنج می‌شود. علائم تشنج در کودکان می‌تواند متفاوت باشد، با این حال، شناخت راه‌های پیشگیری می‌تواند به شما در درمان موفق آن کمک کند. با مشاوره آنلاین پزشکی مدیست همراه باشید تا هر آنچه درباره انواع تشنج در کودکان و راه درمان آن نیاز دارید را آموزش ببینید.
تشنج در کودکان چیست؟
تشنج در کودکان به عنوان یکی از مشکلات عصبی شایع در کودکان شناخته می‌شود. در واقع تشنج به عنوان یک واکنش ناهنجار عصبی در بدن، به علت فعالیت بیش از حد سلول‌های عصبی در مغز تعریف می‌شود.
این وضعیت می‌تواند در کودکان به دلیل بسیاری از عوامل شامل بیماری‌های عصبی، ضعف سیستم ایمنی، عوامل ژنتیکی، کمبود مواد غذایی و همچنین برخی داروها و واکسن‌ها رخ دهد.
دلیل بروز تشنج کودکان
تشنج‌ها را می‌توان به دو دسته کلی دارای دلیل و بی دلیل تقسیم کرد. دسته اول می‌توانند به دلیل بسیاری از شرایط مختلف مانند قند خون بالا یا پایین، ضربه به سر، عفونت یا فشار خون بسیار بالا ایجاد شوند. سکته مغزی، نارسایی کلیه یا کبد و تب بالا نیز ممکن است باعث تشنج شود. این نوع تشنج‌ها بسیار نادر هستند.
تشنج‌های بی‌دلیل علت فوری و واضحی ندارند. پس از ارزیابی بیشتر، پزشکان ممکن است عللی مانند یک بیماری ژنتیکی یا ضایعه در مغز را پیدا کنند.
یافتن علت تشنج می‌تواند برای پزشکان چالش برانگیز و برای خانواده‌ها ناامید‌کننده باشد. گاهی حتی پس از ارزیابی‌های گسترده، علت تشنج کودک همچنان ناشناخته است. حتی اگر پزشک علت تشنج کودک را کشف نکند، باز هم درمان ممکن است به کنترل تشنج کمک کند.
مشاوره با متخصص مغز و اعصاب
دریافت مشاوره‌ها
علائم اصلی تشنج در کودکان
وقتی کلمه تشنج را می‌شنوید، ممکن است فردی را تصور کنید که روی زمین دراز کشیده و به شدت میلرزد. در واقه همیشه در تلویزیون و فیلم‌ها این را به ما نشان داده‌اند! اما واقعیت این است که بسیاری از انواع تشنج در کودکان به سختی قابل تشخیص هستند، به خصوص در نوزادان!
علائم تشنج در کودکان ممکن است در هر فرد متفاوت باشد. بعضی علائم کلی شامل موارد زیر می‌شوند:
• محکم شدن عضلات بدن
• تکان خوردن بدن
• تکان دادن سر
• بیهوشی موقت
• مشکل در تنفس
• لرزیدن بدن
• از دست دادن کنترل بر روی ادراک و واقعیت
• حرکات نامنظم و غیر طبیعی
• تب و عرق کردن
• توهم
هر چند که علائم تشنج در کودکان ممکن است شامل موارد بالا باشند، اما همه بچه‌هایی که با تشنج مواجه می‌شوند این علائم را ندارند و برخی دیگر از علائم نیز ممکن است وجود داشته باشد. به همین دلیل، برای تشخیص تشنج در کودکان بهتر است که با پزشک متخصص مشورت کنید.
علائم تشنج در کودکان
در ادامه به برخی از علائم تشنج در کودکان که می‌تواند تشخیص شما را راحتتر کند اشاره خواهیم کرد.
علائم غیر حرکتی
• تغییر رنگ لب یا صورت
• شروع به خندیدن بی دلیل که کودک قادر به توصیف آن نیست
• خیره شدن به یک نقطه و عدم پاسخ به اطراف
• حرکت چشم یا سر به یک جهت
• زل زدن به همراه پلک زدن
• مشاهده ستاره یا اشکال جلوی چشم
• تولید آب دهان بیش از حد
• از دست دادن کنترل روده یا مثانه
علائم حرکتی
• انجام فعالیت‌های تکراری مانند تکان دادن مدام دست و پا، غرغر کردن، لب زدن و حرکات غیر طبیعی
• لرزش بدون کنترل بدن
• افتادگی اجزای صورت
• حرکات تند یا سفتی یک یا دو دست و پا
• از دست دادن ناگهانی کنترل عضلات
• تکان دادن ناگهانی صورت، بازو یا پا
وقتی تشنج تمام شود، ممکن است کودک احساس خستگی کند که در این صورت نیاز به استراحت دارد.
علائم احساسی
برخی از کودکان ممکن است علائم احساسی را قبل از بروز تشنج تجربه کنند که می‌توان از آنها به عنوان هشدار استفاده کرد. این احساسات ممکن است بخشی از تشنجی باشند که قرار است بزودی رخ دهد!
علائم احساسی معمولا از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشند. آنها قبل از اینکه فرد علائم اصلی تشنج را داشته باشد رخ می‌دهد. برخی از شایع‌ترین این موارد عبارتند از:
• یک احساس فیزیکی غیر قابل توصیف مانند بی حسی یا سوزن سوزن شدن بدن، ضربان تند قلب، سرگیجه، سردرد
• احساس ناگهانی غم یا اضطراب
• تغییر در حواس بویایی یا چشایی
از این علائم تشنج در کودکان می‌توان برای اقدامات احتیاطی استفاده کرد. به عنوان مثال کودک می‌تواند بنشیند تا از افتادن در امان باشد و یا اطلاع به اطرافیان برای اینکه به کودک کمک کنند تا داروهای مورد نیاز را مصرف کند.
عوارض تشنج در کودکان
عوارض تشنج در کودکان ممکن است شامل موارد مختلفی باشد که بستگی به نوع تشنج، مدت زمان آن و همچنین وضعیت سلامت کودک دارد. بعضی از عوارض تشنج در کودکان که بیشتر شایع است عبارتند از:
• خستگی و احساس فرسودگی
• سردرد و گیجی
• تب و تعریق
• افزایش ضربان قلب و تنفس
• افت فشار خون
• احساس تهوع و استفراغ
• کاهش درک و آگاهی
هر چند بسیاری از عوارض تشنج در کودکان نیاز به درمان خاصی ندارند، اما در مواردی ممکن است به درمان فوری نیاز باشد. بهتر است که پس از هر تشنج در کودکان با پزشک متخصص مشورت کنید.
مشاوره با پزشک
انواع تشنج در کودکان
انواع تشنج در کودکان وجود دارد که به چند دسته تقسیم می‌شوند:
• کانونی، به این معنی که فعالیت تشنج در یک قسمت از مغز شروع می‌شود و ممکن است از آنجا پخش شود.
• عمومی، به این معنی که تشنج تمام قسمت‌های مغز را به یکباره تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• اسپاسم نوزادی، نوعی تشنج که در سال اول زندگی اتفاق می‌افتد.
• صرع، که شامل تشنج بیش از پنج دقیقه است.
• تشنج‌های ناشی از تب، که طی ۲۴ ساعت پس از تب برای کودکان بین شش ماه تا پنج سال رخ می‌دهد.
در ادامه به طور مفصل به علائم تشنج در کودکان در هر مورد اشاره می‌کنیم.
تشنج کانونی (Focal Seizures)
تشنج کانونی یک نوع شایع تشنج در کودکان است. علائم بروز این نوع تشنج عبارتند از:
• احساس افتادن یا سرگیجه
• احساس "سوزن و سوزن" شدن بدن
• کودک احساس می‌کند که چیز‌های آشنا ناگهان ناآشنا می‌شوند یا برعکس
• احساس ناگهانی خشم یا ترس
• حرکات غیرارادی مانند درآوردن یا تکان دادن لباس، غرغر کردن، لب زدن و انجام حرکات غیرطبیعی
• صدا‌ی وزوز در گوش
• اختلال در گفتار یا مشکلات حافظه
• تکرار کلمات یا عبارات، خندیدن یا گریه کردن بی دلیل
• انقباض ریتمیک یک اندام یا بخشی از یک اندام (منقبض شدن ممکن است به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند)
• بوییدن یا چشیدن چیز‌هایی که وجود ندارد
• توهم
• سردرگمی
کودکان می‌توانند دو نوع تشنج کانونی را تجربه کنند:
• تشنج‌های کانونی آگاه: در این نوع تشنج کودک کاملا هوشیار و بیدار است و تشنج را به خاطر می‌آورد، اما ممکن است زمانی که تشنج در حال وقوع است نتوانند با دیگران تعامل داشته باشد.
• تشنج‌های اختلال هوشیاری: هنگام بروز تشنج، کودک از محیط اطراف خود بی‌اطلاع است و ممکن است تشنج را به خاطر نیاورد.
تشنج عمومی (Generalized Seizures)
دو دسته تشنج عمومی وجود دارد که شامل تشنج‌های غیر حرکتی و تشنج‌های حرکتی هستند.
غیر حرکتی:
این نوع تشنج یکی از شایع‌ترین تشنج‌ها در کودکان است. کودکی که به این نوع تشنج مبتلا می‌شود ممکن است به نظر برسد که در حال رویاپردازی است. تشنج ۱۵ ثانیه یا کمتر طول می‌کشد.
• ممکن است چندین بار در روز رخ دهند.
• از چهار سالگی تا نوجوانی شروع شوند.
• برخی از کودکان در سنسن بالاتر هم این نوع را تجربه می‌کنند.
تشنج‌های حرکتی:
چهار نوع تشنج حرکتی عمومی عبارتند از:
• تشنج آتونیک
• تشنج میوکلونیک
• تشنج تونیک
• تشنج تونیک-کلونیک
تشنج آتونیک
تشنج آتونیک شامل از دست دادن ناگهانی توان عضلانی است. علائم تشنج در کودکان در این دسته عبارتند از:
• از دست دادن مختصر هوشیاری
• افتادن روی زمین
• افتادن سر رو به پایین
تشنج میوکلونیک
تشنج میوکلونیک شامل انقباضات عضلانی ناگهانی و شوک مانند است که یک یا چند اندام را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این تشنج ممکن است یک یا چند بار در یک مدت زمان کوتاه رخ دهد.
تشنج تونیک
این تشنج‌ها شامل سفت شدن بدن و یا بازو‌ها و پا‌ها می‌شود. ابن نوع هم در بیداری و هم در خواب ممکن است اتفاق بیوفتد. اگر در حالت‌ایستاده یا نشسته اتفاق بیفتد، ممکن است فرد روی زمین بیفتد.
تشنج تونیک-کلونیک
وقتی فردی دچار تشنج تونیک-کلونیک می‌شود (که گاهی اوقات به آن تشنج بزرگ می‌گویند)، هوشیاری خود را از دست می‌دهد، ماهیچه‌هایش سفت می‌شود و دست‌ها و پا‌هایش به طور غیرقابل کنترلی تکان می‌خورد.
تشنج تونیک-کلونیک معمولا در هر دو طرف مغز شروع می‌شود. همچنین می‌تواند از یک طرف شروع شود و به کل مغز گسترش یابد.
دو حالت وجود دارد:
فاز تونیک: ماهیچه‌های فرد سفت می‌شود که ممکن است کودک روی زمین بیفتند. تنفس سخت می‌شود. ممکن است صورت کودک کمی آبی شود و شروع به گریه کند. کودک ممکن است زبان یا گونه خود را گاز بگیرد و باعث خونریزی از دهان شود.
فاز کلونیک: این مرحله بعد از مرحله تونیک است. معمولا بازو‌ها و پا‌های فرد شروع به تکان خوردن می‌کنند. گاهی اوقات کودک کنترل مثانه یا روده خود را نیز از دست می‌دهد.
این تشنج‌ها معمولا چند دقیقه طول می‌کشد.
اگر تشنج تونیک-کلونیک پنج دقیقه یا بیشتر طول بکشد، باید فورا با اورژانس تماس بگیرید
اسپاسم نوزادی (Infantile Spasms)
این تشنج در سال اول زندگی نوزاد شایع است. تشنج ممکن است با یک اسپاسم سریع مانند تکان دادن سر به سمت پایین شروع شود. با گذشت زمان، ممکن است به دسته‌هایی از اسپاسم تبدیل شود که در آن دست‌ها یا پا‌های کودک به طور ناگهانی بالا می‌آیند و یا صاف می‌شوند.
تشنج اغلب زمانی رخ می‌دهد که کودک در حال بیدار شدن یا به خواب رفتن است. در ابتدا، این علائم ممکن است کم باشند اما با گذشت زمان بیشتر می‌شوند.
اسپاسم نوزادی یک وضعیت اورژانسی است. البته خطر فوری ندارند، اما کودکان مبتلا به اسپاسم نوزادی در معرض خطر بالایی برای نارسایی در رشد هستند. اگر کودک درمان نشود، ممکن است مهارت‌هایی مانند حرکت و راه رفتن را از دست بدهد.
با مشاهده علائم تشنج در کودکان در این نوع، نیاز به درمان فوری برای است تا از بروز خطر و مشکلات در آینده به حداقل برسد.
صرع (Status Epilepticus)
صرع یک وضعیت اورژانسی است. این نوع تشنج بیش از پنج دقیقه طول می‌کشد. اگر تشنج بیش از ۳۰ دقیقه طول بکشد، ممکن است مشکلات جدی از جمله آسیب دائمی مغز رخ دهد.
کودکانی که دچار بیماری صرع هستند باید همیشه "داروهای حیاتی" را در نزدیکی خود داشته باشند. هنگام مشاهده علائم تشنج در کودکان مبتلا به صرع، بزرگسالان می‌توانند این دارو را برای متوقف کردن سریع تشنج به کودک بدهند.
تشنج تب (Febrile Seizures)
این تشنج در کودکان شش ماهه تا پنج ساله رخ می‌دهد. تشنج در عرض ۲۴ ساعت قبل یا بعد از تب کودک رخ می‌دهد.
تشنج‌های ناشی از تب می‌توانند ساده یا پیچیده باشند. اگر تشنج بیشتر از 15 دقیقه طول کشید یا در 24 ساعت بیشتر از یکبار اتفاق افتاد، از نوع پیچیده است. ممکن است یک یا هر دو طرف بدن شروع به لرزیدن کند. درصد کمی از کودکانی که تشنج‌های پیچیده تب دارند، دچار صرع می‌شوند.
نحوه تشخیص تشنج در کودک
اگر کودک شما دچار تشنج شد، باید توسط یک متخصص مغز و اعصاب اطفال یا متخصص صرع اطفال (پزشک مغز و اعصاب کودکان متخصص در صرع) ویزیت شود.
در اولین ملاقات پزشک با فرزندتان، در مورد سابقه تشنج و سابقه سلامتی فرزند شما و اینکه آیا سایر افراد خانواده شما تشنج داشته‌اند یا خیر، سوالاتی پرسیده می‌شود. پزشک همچنین معاینه کاملی را انجام می‌دهد و ممکن است آزمایش‌های زیر را تجویز کند:
• الکتروانسفالوگرام (EEG)
• تصویربرداری از مغز(MRI)
• آزمایش ژنتیک
هدف این اقدامات پیدا کردن علت اصلی تشنج و ارائه درمان مناسب برای آن است. با این حال گاهی اوقات نمی‌توان علت اصلی بیماری را پیدا کرد!
راه های درمان تشنج در کودکان
اگر علائم تشنج در کودکان حاکی از صرع باشد، پزشک ممکن است داروهای ضد تشنج تجویز کند. این دارو به کنترل تشنج کمک می‌کند. پزشک بر اساس سن، وزن، نوع تشنج و وضعیت جسمانی فرزند شما دارو را انتخاب می‌کند.
هدف کلی درمان، دستیابی به زندگی بدون تشنج و بدون عوارض جانبی ناشی از دارو است. گاهی اوقات اگر عوارض جانبی بیش از حد باشد یا اگر تشنج را کنترل نکند، نیاز به تعویض دارو است. اگر کودکی پس از دو سال مصرف دارو تشنجی نداشته باشد، پزشک ممکن است داروی او را قطع کند.
اگر کودکی پس از مصرف دو داروی مختلف صرع همچنان دچار تشنج شود، صرع او غیرقابل درمان است. این مورد برای حدود ۳۰ درصد از کودکان مبتلا به صرع اتفاق می‌افتد.
مشاوره پزشکی مدیست در زمینه انواع تشنج در کودکان
تشنج لزوما یک مشکل مادام العمر نیست! ممکن است کودکی تا آخر عمر با این مشکل دست و پنجه نرم کند و برخی هیچگاه آن را مجدد تجربه نکنند!
در سال‌های اخیر، علم راه درازی را برای پیدا کردن درمان‌های جدید برای افراد مبتلا به تشنج، به‌ویژه کسانی که صرع صعب‌العلاج دارند، طی کرده است. اکثر کودکانی که تشنج دارند می‌توانند به مدرسه بروند، ورزش کنند و زندگی نرمالی داشته باشند.
با این حال، مشاوره همیشگی با پزشک می‌تواند در کنترل علائم تشنج در کودکان مفید و حیاتی باشد. یکی از بهترین راه‌کارها، معاینه از راه دور و آنلاین کودک توسط پزشک است. کلینیک آنلاین مدیست این امکان را برای شما فراهم کرده است.
اگر علائم تشنج در کودکان خود مشاهده کردید، می‌توانید با مراجعه به بخش پزشکان متخصص کلینیک مدیست، نسبت به معاینه و ویزیت آنلاین اقدام کنید. کلیه مراحل به صورت آنلاین انجام می‌شود و نیازی به مراجعه حضوری نیست.
