زونا چیست؟ | علائم، راه های تشخیص و درمان خانگی
- 14 اردیبهشت 1402
- صفر نظر
- عفونی
زونا یک بیماری عفونی است که توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود. این ویروس عامل ایجاد آبله مرغان نیز است. درمان‌هایی برای زونا وجود دارد، اما هیچ یک از آنها قطعی نیست. در این میان واکسن‌هایی نیز علیه زونا وجود دارد.کشف شده است که تزریق آنها تا حدی می‌تواند از بروز این بیماری جلوگیری کند. با ما همراه باشید تا به سوال زونا چیست؟ پاسخ دهیم و اطلاعات مفیدی در این باره در اختیار شما بگذاریم.
زونا چیست؟
زونا به عنوان یک بیماری ویروسی بثورات دردناکی ایجاد می‌کند. این بیماری می‌تواند در هر جایی از بدن شما ایجاد شود. ویروسی که موجب ابتلا شدن فرد به بیماری زونا می‌شود واریسلا زوستر نام دارد. این ویروس همان ویروسی که بیماری آبله مرغان را به وجود می‌آورد. در واقع پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس تا آخر عمر در بدن شما باقی می‌ماند و ممکن است چند سال بعد به شکل زونا نمایان شود.
زونا بیماری خطرناکی نیست که سلامت انسان را به صورت شدید تهدید کند. اما می‌تواند بسیار دردناک باشد. واکسن زونا می‌توانند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. درمان زودهنگام ممکن است احتمال عوارض را کاهش دهد. شایع‌ترین عارضه زونا، نورالژی پس از تبخال است. یعنی دردی که حتی پس از از بین رفتن تاول‌ها به مدت طولانی ادامه دارد.
علائم زونا
بعد از پاسخ به زونا چیست شما را با علائم آن آشنا می‌کنیم. علامت اصلی زونا درد است و به دنبال آن تاول‌هایی بر بدن ایجاد می‌شود که خارش دارد. این تاول‌ها از نظر ظاهری شبیه آبله مرغان است. تاول‌ها ممکن است ظرف هفته ظاهر شوند، اما چند روز پس از ظاهر شدن به رنگ زرد، صاف و خشک می‌شوند. سپس در جای تاول‌ها دلمه تشکیل می‌شود و ممکن است کمی جای زخم باقی بگذارند.
درد ممکن است به صورت یک احساس ثابت، مبهم یا سوزش ظاهر شود و شدت آن می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و گاهی اوقات شدت بگیرد. در زمان بروز این بیماری معمولا ناحیه آسیب دیده پوست بسیار حساس می‌شود.
در برخی موارد، زونا ممکن است علائم اولیه‌ای داشته باشد که چند روز قبل از اولین بثورات دردناک ظاهر می‌شوند. این علائم اولیه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• سردرد
• سوزش، بی حس شدن یا احساس خارش در قسمتی از پوست که توسط زونا آسیب دیده است
• احساس ناخوشی به طور کلی
• درجه حرارت بالا (تب)
یک دوره زونا معمولاً حدود دو تا چهار هفته طول می‌کشد، اما در برخی موارد پس از ناپدید شدن بثورات، درد ممکن است هفته‌ها ادامه داشته باشد. زونا معمولاً ناحیه خاصی را در یک طرف بدن درگیر می‌کند و از خط وسط بدن عبور نمی‌کند (منظور یک خط خیالی است که از بین چشمان شما به سمت پایین و از پشت ناف می‌گذرد).
در ادامه مطلب زونا چیست لازم است بدانید هر قسمتی از بدن شما ممکن است تحت تاثیر زونا قرار بگیرد، از جمله این قسمت‌ها می‌توان به صورت و چشم‌ها، قفسه سینه و شکم که شایع‌ترین نواحی هستند اشاره کرد.
مشاوره با متخصص پوست و مو
دریافت مشاوره‌ها
روش های تشخیص بیماری زونا
با توجه به بثوراتی که در بدن ظاهر می‌شود می‌توان به بروز زونا شک کرد. این بثورات و تاول‌ها معمولا فقط در یک طرف از بدن، خود را نشان می‌دهد. همچنین پزشکان می‌توانند با استفاده از خراش دادن پوست یا نمونه برداری از تاول‌ها و بررسی آن در آزمایشگاه این بیماری را تشخیص دهند. پزشک شما می‌تواند زونا را با سوال در مورد سابقه پزشکی و علائم بیماری شما و با انجام معاینه فیزیکی تشخیص دهد.
واکسن زونا
واکسن زونا در بیش از 90 درصد موارد موثر است. این واکسن برای پیشگیری از زونا و عوارض آن در بزرگسالان سالم بالای 50 سال یا افراد مبتلا به زونای بالای 18 سال که به دلیل ابتلا به بیماری یا درمان دچار نقص ایمنی یا سرکوب سیستم ایمنی شده‌اند توصیه می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بیماری زونا یا حتی در صورت ابتلا به این بیماری می‌توانید از مشاوره مدیست بهره بگیرید راه‌های مراقبت از بیماری زونا را بیاموزید.
مشاوره با پزشک
درمان زونا
در این بخش از زونا چیست لازم است بدانید هیچ درمان قطعی و کاملی برای زونا وجود ندارد، اما داروهای ضد ویروسی ممکن است علائم را تسکین داده و به جلوگیری از عوارض آن کمک کنند. پس توصیه می‌شود بعد از مشاهده علائم، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا داروهای ضد ویروسی برای شما تجویز شود. درمان باید ظرف 3 روز پس از ظاهر شدن بثورات زونا آغاز شود وگرنه بیماری شدت می‌گیرد و عوارض بیشتری از خود بر جا می‌گذارد.
اگر باردار هستید، حتما این موضوع را با پزشک معالج خود در میان بگذارید تا در مورد مناسب بودن داروهای ضد ویروسی نظر دهد.
اگر امکان دسترسی به پزشک را ندارید می‌توانید از داروهای بدون نسخه مانند پاراستامول و ضد التهاب‌های غیر استروئیدی برای تسکین درد استفاده کنید. اگر داروهای بدون نسخه نتوانند دردهای شما را کنترل کنند، پزشک ممکن است داروهای دیگری را تجویز کند. پس تضمینی وجود ندارد که استفاده از دارو در همان ابتدا موثر واقع شود.
راه های درمان زونا
در کنار درک زونا چیست لازم به ذکر است اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به مدیریت این بیماری انجام دهید. آنها شامل موارد زیر هستند:
• از مرطوب ماندن بثورات جلوگیری کنید و آنها را تمیز نگه دارید.
• روی بثورات را بپوشانید. برای پوشاندن بثورات از یک پانسمان نچسب استفاده کنید. از مصرف کرم‌های آنتی بیوتیک بر روی تاول‌ها پرهیز کنید تا سریع‌تر بهبود یابید.
• سعی کنید بثورات را خراش ندهید. خاراندن ممکن است باعث پخش عفونت و زخم شدن تاول‌ها شود.
• پس از حمام یا دوش گرفتن، به آرامی خود را با یک حوله تمیز خشک کنید. از کشیدن حوله بر روی پوست خود به منظور خاراندن جوش‌ها استفاده نکنید.
• لباس‌های نخی گشاد را در اطراف قسمت‌هایی از بدن که آسیب دیده است بپوشید.
• کمپرس خنک، حمام یا کیسه یخ ممکن است به رفع ناراحتی کمک کند. کیسه یخ را در یک حوله سبک بپیچید و به آرامی روی پانسمان بگذارید حوله را پس از استفاده در آب داغ بشویید.
• در صورت دهان باز کردن تاول‌ها از کرم یا ژل استفاده نکنید زیرا ممکن است خطر پخش عفونت را افزایش دهند.
• از تماس با افرادی که ممکن است بیش از دیگران در معرض خطر باشند، مانند زنان باردار که در برابر آبله مرغان مصون نیستند یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و نوزادان کمتر از یک ماهه خودداری کنید.
• از ورزش‌های تماسی و شنا کردن در استخرهایی که دیگران نیز در آن حضور دارند خودداری کنید. دست‌های خود را مرتب بشویید.
عوامل افزایش احتمال ابتلا به زونا
اکنون که می‌دانید زونا چیست باید عواملی که موجب افزایش این بیماری می‌شود را نیز بدانید. اکثر مردم در دوران کودکی به آبله مرغان مبتلا می‌شوند، اما پس از برطرف شدن بیماری، ویروس واریسلا زوستر در سیستم عصبی آنها به صورت خفته (غیرفعال) باقی می‌ماند. سیستم ایمنی ویروس را کنترل می‌کند، اما در مراحل بعدی زندگی می‌تواند دوباره فعال شده و باعث زونا شود.
هر فردی در طول زندگی ممکن است بیش از یک بار زونا داشته باشد، اما بسیار نادر است که بیش از دو بار به آن مبتلا شود. دقیقاً مشخص نیست که چرا ویروس زونا در مراحل بعدی زندگی مجدداً فعال می‌شود، اما این بیماری در بیشتر موارد به دلیل کاهش سیستم ایمنی (کاهش قدرت بدن برای محافظت در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها) ایجاد می‌شود.
مشاوره با دکتر عفونی
دریافت مشاوره‌ها
مهم ترین عواملی که ابتلا به زونا را افزایش می دهند
عواملی که احتمال ابتلا به بیماری زونا را افزایش می‌دهد شامل موارد زیر می‌شود:
• سن: با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن ممکن است کاهش یابد. در واقع زونا بیشتر در افراد بالای 70 سال رخ می‌دهد.
• استرس: در هنگام استرس موادی در بدن ترشح می‌شود که می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و احتمال ابتلا به بیماری زونا را افزایش دهند.
• اچ آی وی و ایدز: افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی بسیار بیشتر از بقیه افراد به زونا مبتلا می‌شوند؛ زیرا سیستم ایمنی بدن آنها فوق‌العاده ضعیف است.
• کسی که اخیراً پیوند مغز استخوان انجام داده است: شرایطی که قبل از پیوند به آن نیاز دارید، سیستم ایمنی شما را ضعیف می‌کند به همین خاطر ممکن موجب ابتلا به زونا شود.
• کسی که اخیراً پیوند عضو انجام داده است.: اگر به تازگی پیوند عضو انجام داده‌اید ممکن است لازم باشد برای سرکوب سیستم ایمنی خود دارو مصرف کنید تا بدن شما عضو اهدایی را بپذیرد. در اینجاست که مفهوم زونا چیست درک می‌شود. زونا در هر بدنی که سیستم ایمنی ضعیف شود خود را نشان می‌دهد.
• شیمی درمانی: داروهای شیمی درمانی که اغلب برای درمان سرطان استفاده می‌شود، می‌تواند به طور موقت سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کند.
با این حال، افراد جوانی که سالم به نظر می‌رسند نیز ممکن است گاهی اوقات به زونا مبتلا شوند.
مراقبت از بیماری زونا
برای مراقبت از بیماری زونا می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
• تا حد امکان تاول‌ها را تمیز و خشک نگه دارید. این کار خطر آلوده شدن بثورات به باکتری را کاهش می‌دهد.
• لباس‌های گشاد بپوشید. این کار ممکن است به شما کمک کند احساس راحتی بیشتری داشته باشید.
• از آنتی بیوتیک‌های موضعی (مالشی) یا پانسمان‌های چسبنده استفاده نکنید تا روند بهبودی شما کند نشود.
• در صورت نیاز به پوشاندن تاول‌ها از یک پانسمانی استفاده کنید که به جوش‌ها نمی‌چسبد. بدین ترتیب ویروس به دیگران منتقل نمی‌شود.
• لوسیون کالامین اثر تسکین دهنده و خنک کننده روی پوست دارد و می‌توان از آن برای تسکین خارش استفاده کرد.
• اگر تاول‌های شدید دارید، می‌توانید از کمپرس خنک چند بار در روز برای کمک به تسکین پوست و تمیز نگه داشتن تاول‌ها استفاده کنید. دقت کنید از کمپرس فقط به مدت 20 دقیقه در هر بار استفاده کنید و پس از از بین رفتن تاول‌ها، استفاده از آن را متوقف کنید.
آیا زونا مسری است؟
در ادامه زونا چیست مسری بودن آن را بررسی می‌کنیم. ابتلا به زونا از افراد مبتلا به این بیماری یا از افراد مبتلا به آبله مرغان ممکن نیست. با این حال، اگر قبلاً آبله مرغان نداشته‌اید، می‌توانید از فردی مبتلا به زونا آبله مرغان بگیرید. پس در کل مسری نیست اما توصیه می‌شود نکات بهداشتی مانند عدم استفاده از حوله مشترک رعایت شود.
تاول‌هایی که تشکیل می‌شوند حاوی ویروس زنده هستند. اگر فردی که هرگز به آبله مرغان مبتلا نشده است مستقیماً با یک تاول باز یا چیزی که مایع روی آن وجود دارد تماس پیدا کند، ممکن است به ویروس مبتلا شده و آبله مرغان بگیرد.
پس اگر زونا دارید، تا زمانی که آخرین تاول خشک نشده و پوسته پوسته شود، مسری هستید. در نتیجه نباید از حوله مشترک استفاده کنید یا ورزش‌های تماسی با دیگران انجام دهید یا حتی به شنا در استخرهای مشترک بروید. مچنین اگر بثورات شما مایع تراوش می‌کند و نمی‌توان آن را پوشاند، باید از رفتن به محل کار یا مدرسه خودداری کنید.
آبله مرغان می‌تواند به ویژه برای گروه‌های خاصی از مردم خطرناک باشد. اگر زونا دارید از موارد زیر اجتناب کنید:
• خانم‌هایی که باردار هستند و قبلاً آبله مرغان نداشته‌اند، زیرا ممکن است آن را از شما بگیرند که ممکن است به جنین آنها آسیب برساند.
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به HIV یا ایدز.
• نوزادان کمتر از یک ماه، مگر اینکه کودک خود شما باشد، در این صورت کودک شما باید آنتی بادی (پروتئین‌هایی که با عفونت مبارزه می‌کنند) داشته باشد تا از آنها در برابر ویروس محافظت کند.
مشاوره با پزشک
ارجاع به بیمارستان
بعد از درک زونا چیست اطلاع از زمان مراجعه به بیمارستان می‌تواند مفید باشد. در صورتی که جز یکی از دسته‌های زیر بودید باید به بیمارستان مراجعه کنید:
• بیماری در حال پیشرفت است و به درمان پاسخ نمی‌دهد.
• بیش از دو بار به این بیماری مبتلا شده‌اید.
• باردار هستید.
• سیستم ایمنی ضعیفی دارید که بیشتر در مورد بزرگسالان بالای ۷۰ سال و کودکان صدق می‌کند.
زونا یکی از چشمان شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پس این خطر وجود دارد که اگر این بیماری به سرعت درمان نشود، دچار مشکلات بینایی دائمی شوید.
عوارض زونا
در بسیاری از افراد، زونا بدون هیچ عارضه‌ای بهبود می‌یابد. با این حال، در برخی دیگر، چندین عارضه ممکن است رخ دهد. این عوارض شامل موارد زیر است:
• درد مداوم ناشی از نورالژی پس از تبخال، این مورد در افراد جوان رواج کمتری دارد.
• زونا که در ناحیه چشم رخ می‌دهد می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی موقت یا دائمی شود. اگر زونا در چشم خود دارید، ممکن است پزشک شما را برای درمان به یک متخصص چشم ارجاع دهد.
• بثورات زونا ممکن است عفونی شود و نیاز به آنتی بیوتیک باشد.
نتیجه گیری
زونا یک عفونت ویروسی شایع عصبی است که باعث ایجاد بثورات دردناک یا تاول‌های کوچک در ناحیه‌ای از پوست می‌شود. زونا زمانی ایجاد می‌شود که ویروس آبله مرغان دوباره فعال شود. احتمال ابتلا به بیماری زونا در افراد با سیستم ایمنی ضعیف‌تر یا افراد بالای 50 سال بیشتر است.
ما در این مقاله شما را با مفهوم زونا چیست آشنا کردیم. زونا با حساسیت پوستی، سوزن سوزن شدن، خارش و یا درد شروع می‌شود و به دنبال آن راش‌هایی مانند لکه‌های کوچک قرمز رنگ که به تاول تبدیل می‌شوند، ظاهر خواهد شد. بثورات معمولاً فقط یک طرف بدن یا صورت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درمانی که در اسرع وقت شروع شود به کاهش شدت بیماری کمک می‌کند. در صورت ابتلا به زونا برای دریافت مشاوره تخصصی پزشکی می‌توانید به کلینیک آنلاین مدیست مراجعه کنید.
