بیماری دو قطبی و نشانه های آن چیست؟ + روش های درمان
- 02 بهمن 1401
- صفر نظر
- روانپزشک
بیماری دو قطبی یک اختلال مغزی است که باعث تغییراتی در خلق و خو، انرژی و توانایی عملکردی فرد میشود. افراد مبتلا به اختلال دو قطبی حالتهای هیجانی شدیدی را تجربه میکنند که معمولاً در دورههای مشخصی رخ میدهند. این دورهها که تحت عنوان دورههای خلقی نامیده میشوند، ممکن است از روزها تا هفتهها طول بکشند. این دورههای خلقی به عنوان مانیا یا شیدایی و هیپومانیا یا نیمه شیدایی (خلق غیرعادی شاد یا تحریکپذیر) و افسردگی (خلق غمگین) طبقهبندی میشوند. افراد مبتلا به اختلال دو قطبی معمولاً دورههایی از خلق و خوی خنثی نیز دارند. در صورت درمان، افراد مبتلا به این مشکل میتوانند زندگی کامل و پرباری داشته باشند. در ادامه این مقاله همراه مدیست باشید.
بیماری دو قطبی چیست؟
بیماری دو قطبی، که قبلا با عنوان افسردگی شیدایی شناخته میشد، یک اختلال روانی است که با دورههای افسردگی و دورههای خلق و خوی غیرعادی همراه است. همانطور که در بالا اشاره شد، این دورهها میتوانند از چند روز تا هفتهها ادامه داشته باشند.
افراد بدون اختلال دو قطبی هم نوسانات خلقی را تجربه میکنند. با این حال، این تغییرات خلقی معمولاً از چند ساعت تا نهایتاً چند روز طول میکشند. همچنین، این تغییرات معمولاً با درجه شدید تغییر رفتار یا دشواری در روالهای روزمره و تعاملات اجتماعی که افراد مبتلا به مشکل دو قطبی در طول دورههای خلقی نشان میدهند، همراه نیستند. اختلال دو قطبی میتواند روابط فرد با عزیزانشان را مختل کند و باعث ایجاد مشکل در کار یا مثلاً رفتن به مدرسه شود.
اختلال شخصیت دو قطبی معمولاً ریشه ژنتیکی دارد. 80 تا 90 درصد افراد مبتلا به اختلال دو قطبی یکی از بستگانشان مبتلا به این بیماری هستند یا افسردگی دارند. عوامل محیطی مانند استرس، اختلال در خواب و مواد مخدر و الکل نیز ممکن است باعث ایجاد دورههای خلقی در افراد آسیبپذیر شود. اگرچه دلایل خاص این بیماری در مغز نامشخص است، اما اعتقاد بر این است که عدم تعادل مواد شیمیایی مغز منجر به اختلال در فعالیت مغز میشود. میانگین سن شروع در این بیماری 25 سال است.
اختلال دو قطبی خود شامل سه تشخیص مختلف است که عبارتند از اختلال دو قطبی نوع 1، اختلال دو قطبی نوع 2 و اختلال سیکلوتیمیک. افراد مبتلا به اختلال نوع 1 اغلب دارای سایر اختلالات روانی مانند اختلالات اضطرابی، اختلالات مصرف مواد و یا اختلال نقص توجه / بیش فعالی (ADHD) هستند. خطر خودکشی در میان افراد مبتلا به بیماری دو قطبی نوع اول به طور قابل توجهی بیشتر از جمعیت عمومی است.
بیماری دو قطبی نوع 1
بیماری دو قطبی نوع اول به سه دوره تقسیم میشود که عبارتند از دوره مانیا، هیپومانیا و دوره افسردگی اساسی یا عمده. در ادامه به علائم هر یک از این دورهها اشاره خواهیم کرد.
دوره مانیا در بیماری دو قطبی
دوره شیدایی دورهای حداقل یک هفتهای است که در آن فرد در اکثر روزها بسیار پرخاشگر یا تحریکپذیر است، انرژی بیشتری نسبت به معمول دارد و حداقل سه مورد از تغییرات زیر را در رفتار خود تجربه میکند.
• کاهش نیاز به خواب (به عنوان مثال، احساس انرژی با وجود خواب بسیار کمتر از حد معمول)
• افزایش میزان گفتار یا گفتار سریعتر
• افکار مسابقهای غیر قابل کنترل یا تغییر سریع ایدهها یا موضوعات هنگام صحبت کردن
• حواس پرتی
• افزایش فعالیت (به عنوان مثال، بی قراری یا کار بر روی چندین پروژه به طور همزمان)
• افزایش رفتار مخاطرهآمیز (مانند رانندگی با بیاحتیاطی و ولخرجی کردن)
این رفتارها باید نشاندهنده تغییری نسبت به رفتار معمول فرد بوده و برای دوستان و خانواده واضح باشد. نشانه های دو قطبی باید آنقدر شدید باشد که باعث اختلال در کار، روابط خانوادگی یا فعالیتها و مسئولیتهای اجتماعی فرد شود. علائم دوره شیدایی معمولاً نیاز به دریافت مراقبتهای بیمارستانی دارد تا فرد سهواً یا عمداً به کسی صدمه نزند.
برخی از افرادی که دورههای شیدایی را تجربه میکنند، تفکر آشفته، باورهای نادرست و یا توهماتی را نیز تجربه میکنند که به عنوان ویژگیهای روانپریشی شناخته میشوند.
دوره هیپومانیا در بیماری دو قطبی
دوره هیپومانیا با علائم شیدایی کمتر شدید مشخص میشود که ادامهدار بودن علائم برای تنها چهار روز متوالی به جای یک هفته کافی است تا دلیلی دال بر تأیید موضوع باشد. علائم هیپومانیا منجر به مشکلات عمدهای در عملکرد روزانه نمیشود که معمولاً در دوره مانیا شاهد آن هستیم.
دوره افسردگی عمده در بیماری دو قطبی
دوره افسردگی اساسی یا عمده یک دوره حداقل دو هفتهای است که در آن فرد حداقل پنج مورد از علائم زیر را دارد (شامل حداقل یکی از دو علامت اول).
• غمگینی یا احساس ناامیدی شدید
• از دست دادن علاقه به فعالیتهایی که زمانی برای فرد لذتبخش بودند
• احساس بیارزشی یا گناه
• خستگی
• افزایش یا کاهش خواب
• افزایش یا کاهش اشتها
• بیقراری (مثلاً قدم زدن) یا کندی گفتار و حرکت
• مشکل در تمرکز
• فکر کردن مکرر به مرگ یا خودکشی
بیماری دو قطبی نوع 2
تشخیص بیماری دو قطبی نوع 2 بسیار دشوار است. بیماران معمولاً زمانی که در حالت افسرده هستند یا وقتی که علائم هیپومانیا را به صورت اثرات ناخواسته مانند سطوح بالای اضطراب یا ناتوانی ظاهری در تمرکز بر روی کارها نشان میدهند، به دنبال کمک میگردند. از آنجایی که بسیاری از علائم هیپومانیا اغلب با رفتارهای با عملکرد بالا اشتباه گرفته میشود یا صرفاً به شخصیت فرد نسبت داده میشود، بیماران معمولاً از علائم هیپومانیای خود آگاه نیستند.
هنگامی که بسیاری از بیماران به دنبال کمک هستند، اغلب نمیتوانند تمام اطلاعات مورد نیاز برای ارزیابی دقیق را در اختیار پزشک خود قرار دهند. این افراد اغلب به اشتباه مبتلا به افسردگی تک قطبی تشخیص داده میشوند. اختلال نوع دوم شایعتر از نوع اول است، در حالی که اختلال دو قطبی نوع 2 و اختلال افسردگی عمده تقریباً نرخ تشخیص یکسانی دارند. از بین تمام افرادی که در ابتدا با اختلال افسردگی عمده تشخیص داده میشوند، بین 40 تا 50 درصد بعداً مشخص میشود که به اختلال دو قطبی نوع یک و دو نیز مبتلا هستند.
اختلالات مصرف مواد (که نرخ همسبتگی بالایی با اختلال دو قطبی نوع دوم دارند) و دورههای افسردگی مختلط نیز ممکن است تشخیص دقیق این بیماری را دشوارتر کنند. با وجود مشکلات، مهم است که افراد مبتلا به بیماری شخصیت دو قطبی نوع 2 به درستی مورد ارزیابی قرار بگیرند تا بتوانند درمان مناسب را دریافت کنند. استفاده از داروهای ضد افسردگی، در غیاب تثبیتکنندههای خلقی، با بدتر شدن علائم اختلال دو قطبی نوع 2 مرتبط است.
اختلال سیکلوتیمیک
اختلال سیکلوتیمیک شکل خفیفتری از بیماری دو قطبی است که شامل بسیاری از «نوسانهای خلقی» با هیپومانیا و علائم افسردگی بوده که اغلب رخ میدهند. افراد مبتلا به سیکلوتیمیا فراز و نشیبهای عاطفی را تجربه میکنند، اما با علائم شدیدتر از اختلال دوقطبی نوع 1 و 2.
علائم اختلال سیکلوتیمیک عبارتند از:
• علائم هیپومانیا و افسردگی، اما این علائم معیارهایی نیستند که دلیلی دال بر قرار داشتن فرد در دوره هیپومانیا یا افسردگی باشند.
• در طول دوره دو ساله، علائم (نوسانات خلقی) حداقل در نیمی از این دوره وجود داشته و هرگز بیش از دو ماه متوقف نمیشوند.
عوامل تشدید کننده بیماری دو قطبی کدامند؟
اگر از محرکهای خاصی که میتوانند منجر به تشدید بیماری دو قطبی شوند آگاه باشید، ممکن است مدیریت این اختلال آسانتر باشد. اما عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی کدامند؟
استرس
یکی از رایجترین محرکهای اختلال دو قطبی استرس است. یک مطالعه اخیر نشان داد رویدادهای منفی یا استرسزا زندگی با دورههای خلقی که متعاقباً ایجاد میشوند، مرتبط هستند. به نظر میرسد که دورههای افسردگی یا شیدایی در اختلال دو قطبی اغلب توسط رویدادهای استرسزا زندگی آغاز میشوند.
تغییر در الگوهای خواب یا کمبود خواب
تغییر در الگوی خواب شما یکی از علائم بارز اختلال دو قطبی است، اما همچنین میتواند یک عامل تشدید کننده هم باشد. کارکنان شیفتی، افرادی که ساعات طولانی و متغیر کار میکنند و دانشآموزانی که کم خواب هستند، همگی در معرض خطر یک دوره خلقی مکرر مرتبط با کمبود خواب قرار دارند.
بحث و جدل با افراد خانواده، دوستان، شرکا یا همکاران
روابط ناموفق اغلب نتیجه اختلال شخصیت دو قطبی درمان نشده است. اما دعوا کردن با یکی از عزیزانتان نیز میتواند یک علامت خطر باشد. مشاجره شما میتواند به دلیل تحریکپذیری باشد که اغلب در طول یک دوره شیدایی یا افسردگی رخ میدهد یا خود میتواند باعث استرس شود که متعاقباً به عاملی برای تکرار یک دوره تبدیل میشود.
شکست خوردن در ازدواج | بیماری دو قطبی
تعدادی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، به ویژه کسانی که سابقه دورههای شیدایی شدید دارند، ممکن است در ازدواج خود دچار شکست شوند. اگر کارتان به طلاق کشیده است، کمک گرفتن از یک درمانگر در فرآیندی که اغلب طولانی و بسیار استرسزا است، میتواند مؤثر باشد.
سوء مصرف الکل و مسمومیت با مواد مخدر
سوء مصرف مواد مخدر و الکل باعث اختلال دو قطبی نمیشود، اما می تواند باعث بروز ناگهانی یک دوره یا بدتر شدن بیماری زمینهای شود. علاوه بر این، بر اساس تجزیه و تحلیل دادههای مربوط به بزرگسالان جوان مبتلا به بیماری روانی که در مجله روانپزشکی اجتماعی و اپیدمیولوژی وابسته به روانپزشکی منتشر شده است، از هر پنج فرد مبتلا به اختلال دو قطبی، یک نفر دارای سابقه سوء مصرف مواد است.
داروهای ضد افسردگی، کورتیکواستروئیدها و سایر داروها
آیا داروهای ضد افسردگی میتوانند عامل تشدید کنندهای برای بیماری دو قطبی باشند؟ درمان اختلال دو قطبی میتواند با ایجاد حالتها و رفتارهای ناپایدار، باعث ایجاد دورههای شیدایی شود. بسیاری از روانپزشکان می گویند که مشاهده کردهاند بیماران پس از شروع مصرف داروهای ضد افسردگی وارد مرحله شیدایی شدهاند. و برخی پزشکان از تجویز این دست داروها برای افراد مبتلا به اختلال دو قطبی احساس ناراحتی میکنند.
مرگ یکی از عزیزان
مرگ یکی از عزیزان ممکن است استرسزاترین رویداد زندگی هر کسی باشد. بسیاری از افراد با موفقیت به مدیریت اختلال دو قطبی ادامه میدهند، اما ممکن است عواقب شدیدی برای دیگران داشته باشد. این زمانی اتفاق میفتد که فردی با علائم دو قطبی ثابت در مراسم تشییع جنازه شرکت میکند و در طول هفته بعد دچار یک دوره جنون میشود.
مجموعه مدیست در سال ۱۴۰۰ و با هدف خدمترسانی به مراجعینی که امکان ویزیت حضوری توسط پزشک را به دلایل متعدد ندارند، تأسیس شده است. چنانچه مشکوک به نشانه های دو قطبی هستید، برای دریافت مشاوره و راهنماییهای بیشتر میتوانید با پزشکان متخصص روانپزشکی مدیست ارتباط برقرار کنید.
انواع درمان های بیماری دو قطبی در افراد مختلف
بهترین شیوه درمان بیماری دو قطبی را پزشک متخصص بیماریهای روانی (روانپزشک) که در درمان اختلالات دو قطبی و مرتبط با آن مهارت دارد، تعیین میکند. ممکن است برای این منظور از یک تیم درمانی کمک بگیرید که شامل روانشناس، مددکار اجتماعی و پرستار روانپزشکی نیز میشود. اختلال دو قطبی یک بیماری مادامالعمر است و درمان به منظور مدیریت علائم آن انجام میشود. بسته به نیاز شما، درمان اختلال شخصیت دو قطبی ممکن است شامل موارد زیر باشد.
• داروها. اغلب، شما باید فوراً شروع به مصرف داروهایی برای متعادل کردن خلق و خوی خود کنید.
• درمان نگهدارنده حتی در دورههایی که احساس بهتری دارید، اختلال دو قطبی نیاز به درمان مادامالعمر با دارو دارد. افرادی که درمان نگهدارنده را نادیده میگیرند، در معرض خطر عود علائم یا داشتن تغییرات خفیف خلقی هستند که ممکن است به شیدایی کامل یا افسردگی تبدیل شوند.
• برنامههای درمانی روزانه پزشک شما ممکن است برنامههای درمانی روزانه را توصیه کند. این برنامهها پشتیبانی و مشاوره مورد نیاز را در زمانی که علائم تحت کنترل هستند، ارائه میکنند.
• درمان سوء مصرف مواد اگر مشکل سوء مصرف مواد مخدر دارید، به درمان سوء مصرف مواد نیز نیاز خواهید داشت. در غیر این صورت، مدیریت بیماری دو قطبی میتواند بسیار دشوار باشد.
• بستری شدن در بیمارستان اگر رفتار خطرناکی دارید، احساس خودکشی به شما دست میدهد یا از واقعیت جدا میشوید (روانپریشی)، ممکن است پزشک شما بستری شدن در بیمارستان را توصیه کند. دریافت درمان روانپزشکی در بیمارستان میتواند به شما کمک کند تا آرام و در امنیت باشید و خلق و خوی شما تثبیت شود.
نحوه پیشگیری از ابتلا به بیماری دو قطبی
ممکن است متوجه شده باشید که برخی از دورههای افسردگی و شیدایی تا حدودی قابل پیشگیری هستند، اگرچه ممکن است این امر با دقت صد درصد میسر نباشد. دلیلش این است که بیماری دو قطبی توسط ترکیبی از عوامل مختلف منحصر به فرد ایجاد میشود و کنترل برخی از این عوامل از اراده شما خارج است. با این اوصاف، اقدامات پیشگیرانهای وجود دارد که میتوان به منظور کاهش فراوانی، شدت یا مدت دورههای مانیا و افسردگی انجام داد.
سعی کنید به دنبال پشتیبانی حرفهای باشید
تعدادی از استراتژیهای خودمراقبتی میتوانند به پیشگیری از دورههای بیماری دو قطبی کمک کنند، اما ابتدا مهم است که علائم خود را بپذیرید و به دنبال حمایت حرفهای باشید. وقتی پذیرفتید که به این بیماری دچار هستید، میتوانید با یک درمانگر بر روی برنامه درمانی کار کنید. مؤثرترین درمان برای اختلال شخصیت دو قطبی ترکیبی از رواندرمانی و مصرف دارو است.
سعی کنید برنامه خواب منظمی داشته باشید
تحقیقات انجام شده در سال 2018 نشان میدهد افرادی که مبتلا به اختلال دو قطبی هستند، اختلالات خواب و تفاوت در ریتم شبانهروزی را تجربه میکنند. در صورت امکان، هر روز در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید و در ساعت مشخصی هم بخوابید. داشتن یک برنامه روتین به شما امکان میدهد که بدن خود را از نظر فیزیولوژیکی تمرین دهید.
برنامه ورزشی منظم را در پیش بگیرید
تحقیقات انجام شده توسط منابع معتبر در سال 2020 اشاره میکند که به لطف ترشح انتقالدهندههای عصبی در مغز، ورزش کردن منظم میتواند در مدیریت علائم بیماری مفید باشد. فعال ماندن بدن تأثیر مثبتی در جلوگیری از بروز اختلال دو قطبی دارد، زیرا میتواند به پیشگیری از ایجاد دوره افسردگی کمک کند. اگر شیدایی را تجربه میکنید، ورزش میتواند به آرامش سیستم عصبی کمک کند.
فعالیت های مبتنی بر ذهن آگاهی را امتحان کنید
استرس میتواند محرکی برای بروز دورههای بیماری دو قطبی باشد. برخی از مطالعات نشان میدهند که تمرین منظم تمرکز حواس میتواند به شما کمک کند تا احساس تعادل بیشتری داشته باشید. افزودن ورزشهایی مانند یوگا و مدیتیشن به برنامه روزانه خود راهی عالی برای مدیریت استرس و کمک به تثبیت خلق و خوی شما است. فعالیتهایی که ذهنآگاهی، تمرکز، آگاهی و فعالیت بدنی را فرا میخوانند، به تسکین سیستم عصبی کمک میکنند.
از برنامه غذایی متعادل استفاده کنید
مجموعهای از شواهد نشان میدهد که رژیم غذایی سالم متشکل از غذاهای کامل نقش مهمی در پیشگیری دارد. غذاهای فرآوریشده بر میکروبیوم روده، انتقالدهندههای عصبی و هورمونهایی که خلق و خوی ما را تنظیم و تثبیت میکنند، تأثیر میگذارند. غذاهای فرآوریشده اغلب به شکل قندهای سادهای هستند که باعث افزایش و کاهش شدید سطح انسولین میشوند. سطوح ناپایدار انسولین منجر به خلق و خوی ناپایدار میشود.
نحوه رفتار با بیماران دو قطبی باید چگونه باشد؟
اگر دوست یا عزیزی دارید که مبتلا به بیماری دو قطبی است، میدانید که این وضعیت میتواند یک چالش باشد. رفتارهای نامنظم و تغییرات شدید خلق و خو میتواند برای فرد مبتلا و همچنین افراد زندگی آنها سخت باشد. برای افراد مبتلا به اختلال دو قطبی مهم است که بدانند چگونه با شرایط خود کنار بیایند. با این حال، همچنین مهم است که افراد زندگی آنها مانند دوستان یا اعضای خانواده اگاه باشند که چگونه در هنگام گذراندن یک دوره شیدایی یا افسردگی به آنها کمک کنند. زندگی با اختلال دو قطبی آسان نیست، اما حمایت شما میتواند تغییرات مثبتی در زندگی فردی بیمار ایجاد کند.
خودتان را آموزش دهید
هر چه بیشتر در مورد بیماری و نشانه های دو قطبی بدانید، بیشتر میتوانید کمک کنید. به عنوان مثال، درک علائم دورههای شیدایی و افسردگی میتواند به شما کمک کند در طول تغییرات شدید خلق و خو واکنش مناسبی از خود نشان دهید.
شنونده خوبی باشید
برای مفید بودن همیشه نیازی به ارائه پاسخ یا مشاوره ندارید. در واقع، صرفاً یک شنونده خوب بودن یکی از بهترین کارهایی است که میتوانید برای افراد مبتلا به بیماری دو قطبی انجام دهید. اهمیت این موضوع زمانی دو چندان میشود که میخواهند با شما در مورد چالشهایی صحبت کنند که با آنها روبرو هستند.
نقش فعالی در درمان مبتلایان به اختلال شخصیت دو قطبی داشته باشید
درمان افراد مبتلا به اختلال دو قطبی معمولاً شامل جلسات درمانی متعدد و ملاقات با پزشک است. در حالی که لزوماً نباید در این قرار ملاقاتها شرکت کنید، اما میتوانید با همراهی کردن فرد مبتلا و سپس منتظر ماندن تا پایان قرار ملاقات به او کمک کنید.
حمایت کنید اما به افراد مبتلا فشار نیاورید
حمایت شما میتواند برای فرد مبتلا به اختلال دو قطبی بسیار مفید باشد. با این حال، باید بدانید چه زمانی لازم است که عقب نشینی کنید و اجازه دهید یک متخصص پزشکی یا سلامت روان مداخله کند. در حالی که افراد مبتلا به اختلال دو قطبی قادر به تصمیم گیری آگاهانه هستند، اما شما باید درک کنید که چه زمانی خلق و خو و رفتار آنها از کنترل خارج شده است.
فهمیده باشید و افراد مبتلا به بیماری دو قطبی را درک کنید
برای افراد مبتلا به اختلالات روانی ممکن است درک آنچه که تجربه می کنند، دشوار باشد. افراد مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است ندانند که چرا خلق و خوی آنها تغییر میکند. تلاش برای درک آنچه فرد از سر میگذراند و ارائه حمایت شما میتواند تفاوت زیادی در احساس او ایجاد کند.
از خودتان غافل نشوید
وقتی از یک فرد مبتلا به بیماری دو قطبی مراقبت میکنید، فراموش کردن مراقبت از خود آسان است. اما قبل از اینکه به کسی کمک کنید، باید مطمئن شوید که زمان و توانایی عاطفی برای انجام این کار را دارید. اگر تصمیم دارید به کسی کمک کنید، مطمئن شوید که به اندازه کافی میخوابید، به درستی غذا میخورید و به طور منظم ورزش میکنید.
صبور و خوش بین باشید
اختلال شخصیت دو قطبی یک بیماری طولانی مدت است، بنابراین علائم در طول زندگی فرد ظاهر میشوند و از بین میروند. این اختلال غیر قابل پیشبینی بوده و با دورههای بدون علامت متناوب و دورههای خلقی شدید همراه است. به خاطر فرد بیمار هم که شده سعی کنید صبور و خوشبین باشید. این میتواند به آنها کمک کند تا در مسیر زندگی کامل و سالم باقی بمانند.
نتیجه گیری
بیماری دو قطبی یک بیماری مادامالعمر است، اما این بدان معنا نیست که زندگی شما را به طور کامل مختل میکند. در حالی که زندگی با اختلال دو قطبی قطعاً چالشهایی را ایجاد میکند، اما پایبندی به برنامه درمانی، تمرین منظم خودمراقبتی و تکیه بر سیستم پشتیبانی حرفهای میتواند بهزیستی کلی شما را افزایش داده و علائم را به حداقل برساند. آموزش خود و عزیزانتان در مورد این بیماری نیز میتواند فواید زیادی داشته باشد. اگر در این مورد نیاز به مشاوره و راهنمایی بیشتری دارید، استفاده از سیستم مشاوره آنلاین مدیست گزینه مناسبی برای شما عزیزان خواهد بود.