علائم سل چیست؟ | با انواع سل آشنا شوید
- 06 اسفند 1401
- صفر نظر
- ریه
سل (TB) یک بیماری عفونی جدی است و علائم سل، عمدتا ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هنگام سرفه و عطسه، ممکن است قطراتی در هوا پخش شده و باکتری‌های بیماری سل از فردی به فرد دیگر سرایت کنند. این بیماری در کشورهای توسعه یافته نادر بود اما عفونت‌های سل در سال 1985، تا حدی به دلیل ظهور HIV، ویروسی که باعث ایدز می‌شود، افزایش یافت. HIV سیستم ایمنی فرد را ضعیف می‌کند، بنابراین فرد بیمار توانایی مقابله با میکروب سل را ندارد.
بسیاری از سویه‌های سل در برابر داروهایی که برای درمان بیماری استفاده می‌شوند مقاوم هستند. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند برای رفع عفونت و جلوگیری از مقاومت باکتری‌ها در برابر داروهای آنتی بیوتیکی باید به مدت چند ماه از انواع داروها استفاده کنند. در همین راستا، در این مطلب به بررسی علائم سل، انواع سل، عوارض این بیماری و روش‌های پیشگیری و درمان سل در منزل می‌پردازیم.
HIV و علائم سل
اگرچه بیماری سل بیش از هر قسمتی به ریه‌ها آسیب می‌زند اما ممکن است سایر قسمت های بدن شما از جمله مغز و ستون فقرات را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در اکثر افرادی که سیستم ایمنی سالمی دارند این موضوع مشکلی ایجاد نمی‌کند. چون شما ممکن است میکروب سل را در بدن خود داشته باشید و خودتان بیمار نشوید یا بیماری را به دیگران منتقل نکنید.
اما برای فردی که HIV مثبت دارد، این موضوع متفاوت است. هنگامی که سیستم ایمنی بدن شما ضعیف باشد، میکروب‌های سل به راحتی تکثیر شده و علائم سل ظاهر می‌شود. افرادی که هم به HIV و هم به سل مبتلا هستند، حداقل 10 برابر بیشتر احتمال دارد که به سل فعال مبتلا شوند؛ به خصوص زمانی که تعداد CD4 آنها زیر 200 باشد. صرف‌نظر از تعداد CD4 شما، داشتن هر دو عفونت به معنای ابتلا به ایدز، مرحله پیشرفته HIV، است. در سراسر جهان، سل عامل اصلی مرگ و میر افراد مبتلا به HIV است.
اقدامات لازم برای پیشگیری از این عفونت فرصت‌طلب و آزمایش و درمان آن بخش مهمی از زندگی افراد مبتلا به HIV است. این اقدامات نه تنها علائم سل را کنترل می‌کند، بلکه مانع از آسیب بیشتر به سیستم ایمنی بدن شما می‌شود.
مشاوره با فوق تخصص ریه
دریافت مشاوره‌ها
انواع سل و علائم سل
اگرچه بدن شما ممکن است حاوی باکتری‌هایی باشد که باعث سل می‌شوند، سیستم ایمنی بدن شما معمولاً می‌تواند از بیمار شدن شما جلوگیری کند. به همین دلیل، پزشکان، سل را به انواع مختلفی تقسیم کرده و آنها را با یکدیگر متفاوت می‌دانند. اما انواع سل کدامند؟
سل نهفته
شما عفونت سل دارید، اما باکتری‌های بدن شما غیرفعال هستند و هیچ علامتی ظاهر نمی‌شود. سل نهفته که به آن سل غیر فعال یا عفونت سل نیز می‌گویند، مسری نیست. سل نهفته ممکن است به سل فعال تبدیل شود، بنابراین درمان آن، مهم است.
سل فعال
سل فعال که به آن بیماری سل نیز می‌گویند، شما را بیمار می‌کند و در بیشتر موارد می تواند به دیگران سرایت کند. این نوع سل ممکن است هفته‌ها یا سال‌ها پس از عفونت با باکتری سل رخ دهد. از نشانه‌ها و علائم سل فعال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• سرفه کردن فرد بیمار تا سه هفته و حتی بیشتر
• سرفه خونی یا مخاطی
• درد در قفسه سینه، تنگی نفس یا سرفه کردن
• کاهش وزن ناخواسته
• خستگی
• تب
• عرق شبانه
• لرز
• کاهش اشتها
علاوه بر این، سل ممکن است به سایر قسمت‌های بدن از جمله به ستون فقرات، کلیه‌ها یا مغز آسیب برساند. هنگامی که سل در قسمتی خارج از ریه شما ظاهر شود، نشانه‌ها و علائم سل بسته به اینکه چه اندام‌هایی درگیر شده‌اند متفاوت خواهند بود. به عنوان مثال، وقتی سل، ستون فقرات را درگیر کند با علائمی چون کمردرد همراه خواهد بود. اما وقتی به کلیه‌ها حمله کند علائمی چون ایجاد خون در ادرار ظاهر می‌شوند.
عوارض علائم سل و بیماری سل
عدم درمان علائم سل و خود بیماری، مرگبار و کشنده خواهد بود. سل فعال درمان نشده معمولا به ریه‌ها و در برخی سایر قسمت‌های بدن شما آسیب می‌رساند. عوارض رایج بیماری سل عبارتند از:
درد ستون فقرات: کمردرد و سفت شدن آن از عوارض رایج بیماری سل هستند.
آسیب به مفاصل: آرتریت ناشی از سل (آرتریت سلی) معمولا باسن و زانو را درگیر می‌کند.
تورم غشاهای پوشاننده مغز شما (مننژیت): این عارضه باعث سردرد دائمی یا متناوب شده و تا چند هفته ادامه داشته و تغییرات ذهنی احتمالی را ایجاد می‌کند.
مشکلات کلیوی یا کبدی: کبد و کلیه‌ها با فیلتر کردن باعث خروج و دفع مواد زائد و ناخالصی‌ها از جریان خون می‌شوند. اما بیماری سل عملکرد آنها را مختل می‌کند.
اختلالات قلبی: در موارد نادر، بیماری سل، بافت‌هایی که قلب شما را احاطه کرده‌هند، آلوده نموده و باعث التهاب و تجمع مایعات می‌شود که ممکن است در توانایی قلب برای پمپاژ موثر اختلال ایجاد کند. این وضعیت که تامپوناد قلبی نام دارد کشنده است.
چنانچه فردی از اعضای خانواده شما به بیماری سل مبتلا شده و به درمان نیاز دارد اما نمی‌دانید چکار کنید یا مشکوک به این بیماری هستید و به دنبال درمان سل در منزل هستند و مشاوره نیاز دارید با کلینیک آنلاین مدیست تماس بگیرید.
علل اصلی بروز علائم سل و ابتلا به بیماری سل
اگرچه بیماری و علائم سل مسری است، اما انتقال آن آسان نیست. اگر فردی که با آن زندگی یا کار می‌کنید به سل مبتلا است بیشتر احتمال دارد به این بیماری مبتلا شوید تا زمانی که صرفا برای چند دقیقه یک رهگذار یا غریبه را ببینید و با او گفتگو کنید. اکثر افراد مبتلا به سل فعال که حداقل دو هفته از درمان دارویی مناسب برخوردار بوده‌اند، دیگر مسری نیستند.
مشاوره با پزشک
سل مقاوم به دارو
سل به دلیل افزایش سویه‌های مقاوم به دارو، یک قاتل اصلی باقی می‌ماند. با گذشت زمان، برخی از میکروب‌های سل با وجود مصرف داروها زنده باقی می‌مانند. دلیل آن هم این است که فرد بیماری داروهای خود را طبق دستور مصرف نکرده یا دوره درمان را کامل نمی‌کند.
زمانی که آنتی بیوتیک نتواند تمام باکتری های مورد نظر خود را از بین ببرد، گونه‌های مقاوم به داروی سل ظاهر می‌شوند. باکتری های زنده مانده به آن دارو و اغلب آنتی بیوتیک‌های دیگر نیز مقاوم می‌شوند. برخی از باکتری‌های سل در برابر برخی از داروهای درمانی رایج این بیماری مانند ایزونیازید و ریفامپین (ریفادین، ریماکتان) مقاومت نشان داده‌اند.
برخی از سویه‌های سل نیز در برابر داروهایی که کمتر در درمان سل استفاده می‌شوند مانند آنتی‌بیوتیک‌های معروف به فلوروکینولون‌ها و داروهای تزریقی از جمله آمیکاسین و کاپرومایسین (کاپاستات) مقاوم شده‌اند. از این داروها برای درمان عفونت‌ها و انواع بیماری سل که در برابر داروهای رایج مقاوم هستند استفاده می‌شود.
مشاوره با پزشک
عوامل خطر علائم سل
هر کسی ممکن است در طول عمر خود علائم سل یا یکی از انواع سل را تجربه کند، اما برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. در چنین مواقعی باید درمان سل در منزل و یا بیمارستان اقدام کرد . این عوامل عبارتند از:
ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
فردی که سیستم ایمنی بدن سالمی دارد در برابر باکتری‌های سل موفق عمل می‌کند. با این حال، چندین بیماری و دارو سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف می‌کنند که عبارتند از:
• HIV/AIDS
• دیابت
• بیماری کلیوی شدید
• سرطان‌های خاص
• درمان سرطان مانند شیمی درمانی
• مصرف داروهایی برای جلوگیری از رد اعضای پیوندی
• برخی از داروها که از آنها برای درمان آرتریت روماتوئید، بیماری کرون و پسوریازیس استفاده می‌شود.
• سوء تغذیه یا وزن کم بدن
• سن خیلی کم یا بالا
• سفر یا زندگی در مناطق خاص
اگر در مناطقی که میزان ابتلا به سل بالا است زندگی می‌کنید یا به آن مهاجرت کرده و یا سفر می‌کنید خطر ابتلا به سل بیشتر است. این مناطق عبارتند از:
• آفریقا
• آسیا
• اروپای شرقی
• روسیه
• آمریکای لاتین
مصرف مواد
داروهای IV یا مصرف زیاد الکل سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف نموده و شما را در برابر سل آسیب پذیرتر می‌کند.
مصرف تنباکو
مصرف دخانیات و تنباکو خطر بروز بیماری سل و مرگ و میر ناشی از آن را به شدت بالا می‌برد.
کار در بخش مراقبت‌های بهداشتی
اگر به طور مرتب با افرادی که بیماری سل دارند در تماس باشید بیشتر احتمال دارد که در معرض باکتری سل قرار بگیرید و به آن مبتلا شوید. برای جلوگیری از خطر ابتلا به بیماری سل، ماسک بپوشید و به طور مرتب دست‌های خود را بشویید.
زندگی یا کار در مراکز مراقبت مسکونی
افرادی که در زندان‌ها، پناهگاه‌های بی‌خانمان‌ها، بیمارستان‌های روان‌پزشکی یا خانه‌های سالمندان زندگی می‌کنند یا کار می‌کنند، به دلیل ازدحام بیش از حد و تهویه ضعیف، بیشتر در معرض خطر ابتلا به علائم سل و بیماری سل قرار دارند. زندگی با فرد مبتلا به سل و تماس نزدیک با فردی که مبتلا به سل است، خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از بروز بیماری و علائم سل
اگر آزمایش عفونت نهفته بیماری سل را انجام دهید و جواب آن مثبت باشد، احتمالا پزشک داروهایی را برای کاهش خطر ابتلا به سل فعال تجویز می‌کند. چون فقط سل فعال، مسری است.
برای جلوگیری از بروز علائم سل از خانواده و دوستان خود محافظت کنید
اگر به سل فعال مبتلا شوید معمولا چند هفته طول می‌کشد تا با داروهای سل درمان شوید و دیگر مسری نباشید. این نکات را برای درمان سل در منزل و جلوگیری از بیمار شدن دوستان و خانواده خود دنبال کنید:
• در خانه بمانید. در چند هفته اول درمان سل در منزل به محل کار یا مدرسه نروید یا با افراد دیگر در اتاق نخوابید.
• اتاق را تهویه کنید. میکروب‌های سل در فضاهای بسته کوچک که هوا جریان ندارد راحت‌تر پخش می‌شوند. اگر هوای بیرون خیلی سرد نیست، پنجره‌ها را باز کنید و از یک پنکه برای دمیدن هوای داخل خانه استفاده کنید.
• دهان خود را بپوشانید. هنگام خندیدن، عطسه یا یا سرفه کردن از دستمال کاغذی استفاده کنید تا از انتقال هوای دهان خود به بیرون و انتشار میکروب بیماری به دیگران جلوگیری کنید. دستمال کثیف را در یک کیسه قرار دهید، در آن را ببندید و دور بیندازید.
• ماسک بزنید. در صورت مشاهده علائم سل، استفاده از ماسک صورت در طول سه هفته اول درمان ممکن است به کاهش خطر انتقال بیماری به دیگر افراد اطراف شما کمک کند.
داروهای خود را کامل مصرف کنید
مصرف کامل دوره درمان و دارو مهم‌ترین قدمی است که می توانید برای محافظت از خود و دیگران در برابر سل برمی‌دارید. هنگامی که درمان را زود متوقف کنید یا دوزهای مصرف را رعایت نکرده و از مصرف دارو خودداری کنید، باکتری های سل این فرصت را دارند که جهش یافته و در برابر قوی‌ترین داروهای سل زنده بمانند. سویه‌هایی از بیماری سل که مقاوم به دارو هستند، کشنده‌تر بوده و درمان آنها نیز سخت‌تر است.
واکسیناسیون
در کشورهایی که سل شایع‌تر است، اغلب نوزادان با واکسن باسیل Calmette-Guerin (BCG) واکسینه می‌شوند. واکسن BCG برای استفاده عمومی توصیه نمی‌شود زیرا در درمان بیماری بزرگسالان چندان مؤثر نیست. با این حال، ده‌ها واکسن جدید سل در مراحل مختلف توسعه و آزمایش هستند.
کلام آخر مدیست
همان‌طور که مشاهده کردید انواع سل خطرناک بوده و باید برای جلوگیری از سرایت به افراد دیگر فورا به دنبال درمان باشید؛ چون بیماری سل خطر مرگ را به دنبال دارد. اگر در ارتباط با این بیماری سوال دارید یا به دنبال مشاوره هستید می‌توانید با کلینیک آنلاین مدیست تماس بگیرید و پاسخ سوالات خود را دریافت کنید.
