9 روش سریع برای درمان سرفه خلط دار + تشخیص و علت

برخی درمان‌ها، مانند نوشیدن مایعات، استفاده از مرطوب‌کننده و مصرف داروهای ضد احتقان بدون نسخه، می‌توانند به درمان سرفه خلط دار کمک کنند. پس برای کاهش احتقان قفسه سینه، می‌توانید درمان‌های خانگی مختلفی را انجام دهید. با این حال اگر وضعیت حاد شود ممکن است مصرف داروهای قوی‌تر و مراجعه به پزشک نیاز باشد.
اگرچه سرفه خلط دار یک وضعیت تهدید کننده زندگی نیست، اما می‌تواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد و اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض اضافی شود. توصیه می‌شود قبل از اینکه به پزشک مراجعه کنید، حتما راه‌های خانگی برای رفع سرفه خلط دار را امتحان نمایید. در ادامه با مدیست همراه باشید.

علت سرفه خلط دار چیست؟

خلط یا بلغم یک ماده غلیظ و چسبناک است که هنگام بیماری در پشت گلو جمع می‌شود. حداقل اینکه در این زمان فرد متوجه آن خواهد شد. این ماده همیشه در بدن وجود دارد اما فقط در زمان بیماری وجود آن آزاردهنده می‌شود. خلط توسط غشاهای مخاطی ساخته می‌شود تا از سیستم تنفسی محافظت کند. غشاهای مخاطی در ناحیه دها، بین، گلو، سینوس‌ها و ریه‌ها حضور دارند.

مخاط چسبناک است بنابراین می‌تواند گرد و غبار، آلرژن‌ها و ویروس‌ها را به دام خود بیندازد. وقتی سالم هستید، مخاط نازک است و احساس نمی‌شود. هنگامی ‌که بیمار هستید یا در معرض ذرات بسیار زیادی قرار می‌گیرید، بلغم می‌تواند غلیظ شده و قابل توجه قرار بگیرد. زیرا این مواد خارجی را به سمت خود جذب می‌کند. پس علت سرفه خلط دار مواد خارجی است که توسط بلغم جذب می‌شود. بلغم بخش سالمی ‌از سیستم تنفسی است، اما اگر باعث ناراحتی شما می‌شود، راه‌هایی برای کاهش غلظت آن وجود دارد.

مشاوره با دکتر گوش و حلق بینی

دریافت مشاوره‌ها

راه های درمان سرفه خلط دار

برای درمان خلط پشت گلو راه‌های بسیار مختلفی وجود دارد. ما در اینجا به مهم‌ترین راه‌ها برای رفع این مشکل اشاره می‌کنیم.

1. هوا را مرطوب نگه دارید

وجود رطوبت در هوا می‌تواند منجر به رقیق ماندن مخاط شود. پس یکی از راه‌های درمان سرفه خلط دار است. ممکن است شنیده باشید که بخار می‌تواند خلط و احتقان را از بین ببرد، اما حمایت علمی ‌زیادی برای این ایده وجود ندارد. به جای ایجاد بخار، می‌توانید از یک مرطوب کننده هوا استفاده کنید. شما می‌توانید این مرطوب کننده را در تمام طول روز با خیال راحت استفاده نمایید. فقط باید آب دستگاه را هر روز عوض ‌کنید و آن را مطابق دستورالعملی که در زمان خرید به شما ارائه می‌شود تمیز نگه ‌دارید.

برای ایجاد رطوبت می‌توانید یک دستگاه رطوبت ساز را از داروخانه محلی خود تهیه کنید. ممکن است استفاده از آن در شب در نزدیکی تختتان مفید باشد. این می‌تواند به کاهش احتقان در هنگام خواب کمک کند. اگر نمی‌توانید دستگاه رطوبت ساز تهیه کنید، بسته به نیاز خود، می‌توانید از روش‌های زیر در خانه برای ایجاد رطوبت استفاده نمایید:
•    در حمام فضایی را ایجاد کنید که پر از بخار آب باشد. در این فضا رطوبت کافی وجود دارد. تنفس در چنین فضایی می‌تواند مخاط شما را شل کند.
•    روی یک کاسه آب داغ خم شوید، یک حوله تمیز را روی سر خود قرار دهید تا بخار کاسه آب داغ در اطراف صورت شما قرار بگیرد. این حالت دقیقا مشابه بخور گرفتن است.

2. هیدراته و گرم بمانید

نوشیدن مایعات به اندازه کافی، به ویژه مایعات گرم می‌تواند به جریان رقیق شدن مخاط کمک کند. آب و سایر مایعات می‌توانند با کمک به حرکت کردن مخاط از پشت گلو، احتقان شما را از بین ببرند. سعی کنید مایعاتی مانند آبمیوه، آبگوشت شفاف و سوپ بنوشید. سایر گزینه‌های مایع خوب شامل چای بدون کافئین، آب میوه گرم و آب لیمو است.

تنها استفاده از نوشیدنی گرم  برای درمان سرفه خلط دار کافی نیست. شما باید خودتان را نیز گرم نگه دارید. گرم ماندن یک درمان خانگی آسان برای تسکین مشکل سیستم تنفسی شما است. زیرا وقتی دمای بدن بالاتر است، بهتر می‌توانید با شرایطی که باعث ایجاد مخاط اضافی می‌شوند (مانند سرماخوردگی) مبارزه کنید. روش‌های گرم ماندن عبارتند از:
•    دوش آب گرم
•    پوشیدن لباس‌های گر‌م‌تر برای مقابله با سرما
•    حضور در رختخواب با یک پتوی اضافی 

3. مواد تقویت کننده سیستم تنفسی مصرف کنید

سعی کنید از غذاها و نوشیدنی‌های حاوی لیمو، زنجبیل و سیر استفاده کنید. یک نظرسنجی در سال 2018 نشان داد که اینها ممکن است به درمان سرماخوردگی، سرفه و مخاط اضافی کمک کنند، اگرچه تحقیقات زیادی برای تایید آن وجود ندارد.

غذاهای تند حاوی موادی مانند فلفل قرمز نیز ممکن است به پاکسازی موقت سینوس‌ها و به جریان افتادن مخاط کمک کنند. برخی شواهد علمی ‌از یک منبع معتبر 2016 وجود دارد که نشان می‌دهد غذاها و مکمل‌های زیر ممکن است به درمان و کاهش خطر برخی بیماری‌های تنفسی ویروسی کمک کنند:
•    ریشه شیرین بیان
•    جینسینگ
•    انواع توت‌ها
•    انار

همچنین غذاهایی مانند سوپ مرغ می‌تواند به خلاص شدن از شر خلط کمک کند. سوپ مرغ همچنین می‌تواند برای درمان سرماخوردگی مفید باشد. زیرا به حرکت نوتروفیل‌ها در بدن کمک می‌کند. نوتروفیل‌ها، گلبول‌های سفیدی هستند که با عفونت ایجاد شده در بدن مقابله می‌کنند. این سلول‌ها زمانی که به آرامی حرکت می‌کنند برای مدت طولانی‌تری در مناطقی از بدن که عفونت وجود دارد می‌مانند.

به طور کلی، مطالعات بیشتری برای تایید اثرات مواد غذایی که ذکر شد مورد نیاز است، اما برای اکثر افراد، استفاده از آنها خطری ندارد. با این حال اگر از داروهای تجویزی استفاده می‌کنید، قبل از افزودن این مواد به رژیم غذایی خود از پزشک سوال کنید. شما می‌توانید با گرفتن مشاوره از کارشناسان مدیست در مورد استفاده از مواد غذایی جدید مطمئن شوید.

4. آب نمک غرغره کنید 

غرغره آب نمک گرم به پاکسازی خلط پشت گلو و درمان سرفه خلط دار کمک می‌کند. حتی می‌تواند منجر به درمان سرفه خلط آور شود. برای غرغره کردن آب نمک، حدود نصف قاشق چای خوری نمک را در یک فنجان آب ولرم حل کنید. استفاده از آب فیلتر شده یا آبی که حاوی کلر تحریک کننده نیست، ایده بهتری است. به مدت 30 تا 60 ثانیه غرغره کردن را ادامه دهید و این کار را چند بار تکرار کنید. 

اگر نمی‌خواهید آب نمک غرغره کنید، یک جایگزین آسان‌تر و موثرتر استفاده از اسپری بینی است که بدون نسخه نیز در دسترس است و راهی طبیعی برای پاکسازی سینوس‌ها است. تحقیقات انجام شده در سال 2018 از این ایده حمایت می‌کند که مخاط پس از استفاده مداوم از محلول نمکی به صورت اسپری در بینی به مدت بیش از یک هفته، رقیق می‌شود.

5. از روغن اکالیپتوس استفاده کنید

با توجه به اینکه علت سرفه خلط دار غلیظ شدن خلط در پشت گلو است، استفاده از اسانس اکالیپتوس ممکن است به کاهش آن کمک کند. این ماده منجر به شل شدن مخاط می‌شود تا بتوانید راحت‌تر آن را سرفه کنید. در عین حال، اگر سرفه آزاردهنده دارید، اکالیپتوس ممکن است آن را تسکین دهد.

یک متاآنالیز در سال 2020 از هفت مطالعه نشان می‌دهد که روغن‌هایی مانند اکالیپتوس یا روغن نعناع ممکن است به تسکین برخی از علائم بیماری‌های تنفسی کمک کنند، اگرچه نتایج مطالعات متفاوت بوده است. پس روغن نعناع نیز به عنوان ضد احتقان طبیعی استفاده می‌شود. شما می‌توانید از اسانس این روغن‌ها به یکی از دو روش زیر استفاده کنید:

عطر اسانس را در هوا پخش کنید. اسانس مورد نظر را از داروخانه محلی خود تهیه کنید و چند قطره از آن را به یک حمام داغ اضافه کنید تا عطر آن در هوا آزاد شود. این عطر مخصوصا اگر مربوط به نعناع باشد یکی از راه‌های درمان سرفه خلط دار محسوب می‌شود.

یک کاسه را با آب داغ و چند قطره اسانس پر کنید. روی کاسه خم شوید و سر خود را روی آب بگیرید. یک حوله بر سر خود بیندازید تا بخار آب را زیر حوله در مقابل صورت خود قرار دهید. 5 تا 10 دقیقه در این فضا نفس بکشید.

علاوه بر دو مورد فوق می‌توانید 12 قطره روغن را با 1 یا 2 قطره اسانس مخلوط کنید. ابتدا تست چسب پوستی را انجام دهید. اگر در 24 ساعت بعد هیچ سوزشی نداشته باشید، می‌توانید آن را مستقیماً روی قفسه سینه خود بمالید.

در حالی که تحقیقات نشان می‌دهد اکالیپتوس مزایای زیادی دارد، اما FDA بر خلوص یا کیفیت روغن‌های اکالیپتوس نظاری نمی‌کند. همیشه قبل از استفاده از روغن‌‌هایی مانند اکالیپتوس با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید. 

6. از داروهای بدون نسخه استفاده کنید

برای رفع سرفه خلط دار می‌توانید از داروهای OTC نیز استفاده کنید. به عنوان مثال، داروهای ضد احتقان می‌توانند مخاطی را که از بینی شما جاری می‌شود، کاهش دهند. این مخاط خلط محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند منجر به احتقان قفسه سینه شود. داروهای ضد احتقان تورم ایجاد شده در ناحیه بینی را کاهش می‌دهند و راه‌های تنفسی شما را باز می‌کنند. نوع خوراکی این داروها به شکل‌های زیر در دسترس هستند:
•    قرص یا کپسول
•    مایعات یا شربت‌ها
•    پودرهای طعم دار

این در حالی است که داروهای ضد احتقان به شکل اسپری برای استفاده در بینی نیز وجود دارد. یک نمونه از داروهای ضد احتقان guaifenesin (Mucinex) است که موجب می‌شود مخاط غلیظ در پشت گلو یا سینه‌ شما جمع ‌نشود و درمان سرفه خلط دار تسریع شود. این نوع دارو خلط آور است، به این معنی که با رقیق کردن و شل کردن مخاط به دفع آن کمک می‌کند.

درمان به کمک داروهای OTC معمولا 12 ساعت طول می‌کشد. نسخه‌های کودکانه برای کودکان ۴ سال و بالاتر نیز وجود دارد. دارویی مانند Vicks VapoRub نیز حاوی روغن اکالیپتوس است که برای کاهش سرفه و خلاص شدن از شر مخاط استفاده می‌شود. می‌توانید آن را تا سه بار در روز روی سینه و گردن خود بمالید. بچه‌های کوچک‌تر نباید از Vicks استفاده کنند، اما نسخه‌های مخصوص کودک نیز وجود دارد. گزینه‌های رایج OTC عبارتند از:
•    اکسی متازولین (Vicks Sinex): این یک اسپری بینی است که نباید بیش از سه روز استفاده شود.
•    سودوافدرین (Sudafed): افراد مبتلا به شرایط خاص ممکن است نیاز به اجتناب از مصرف سودافد داشته باشند.
در هر صورت شما باید دارو را طبق دستورالعمل‌های روی بسته بندی آن مصرف کنید. یک ضد احتقان می‌تواند ضربان قلب شما را تسریع کند و خوابیدن را سخت‌تر نماید. شاید بهتر باشد آن را در طول روز مصرف کنید.

7. داروهای تجویزی را امتحان کنید

اگر شرایط شما حاد است یا فکر می‌کنید بیش از حد عفونت دارید، مراجعه به پزشک راه حل منطقی‌تری است. در این صورت پزشک ممکن است داروهایی را برای درمان علائم شما تجویز کند. در صورت داشتن بیماری مزمن ریوی، مانند فیبروز کیستیک، داروهای خاصی وجود دارند که می‌توانند مخاط شما را رقیق کنند.

سالین هایپرتونیک درمانی است که از طریق نبولایزر استنشاق می‌شود. این درمان قوی‌تر از محلول نمکی OTC است، به این معنی که گاهی اوقات می‌تواند موثرتر باشد. این کار با افزایش میزان نمک در مسیرهای تنفسی شما کار می‌کند. این درمان سرفه خلط دار می‌تواند برای افراد 6 سال و بالاتر استفاده شود. پس برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شود. البته درمان با سالین‌ هایپرتونیک تنها یک تسکین موقتی است و ممکن است عوارض جانبی مانند موارد زیر را ایجاد کند:
•    سرفه
•    گلو درد
•    تنگی قفسه سینه
Dornase-Alfa (Pulmozyme) یک داروی رقیق کننده مخاط است که اغلب توسط افراد مبتلا به فیبروز کیستیک استفاده می‌شود. فرد مبتلا می‌تواند آن را از طریق یک نبولایزر استنشاق کند. هنگام مصرف این دارو ممکن است صدای شما گرفته شود یا دچار بثورات بشوید. سایر عوارض جانبی عبارتند از:
•    ناراحتی گلو
•    تب
•    سرگیجه
•    آبریزش بینی
پس اگر متوجه شدید که بیش از 3 تا 4 روز سرفه خلط دار دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است یک داروی ضد احتقان قوی برای شما تجویز کند که از داروهای ضد احتقان OTC قوی‌تر است. اسپری بینی به باز کردن مجرای بینی شما کمک می‌کنند. اما باید در مورد مدت زمان استفاده از آن با پزشک خود صحبت کنید. به طور معمول، اگر بیش از 3 روز متوالی از اسپری‌های ضد احتقان بینی استفاده کنید، ممکن است در نهایت وضعیت بدتر شود.

۸. عسل مصرف کنید

عسل در طول تاریخ به عنوان یک درمان طبیعی مورد استفاده قرار گرفته است و به دلیل خواص ضد التهابی خود شناخته شده است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد عسل ممکن است به ویژه در تسکین سرفه‌های شبانه در کودکان مفید باشد. با این حال برای بزرگسالان نیز به خوبی جواب می‌دهد. پس می‌توان از آن برای درمان سرفه خلط دار استفاده کرد.
یکی از متاآنالیزهای سال 2018 از شش مطالعه تصادفی نیز نشان می‌دهد عسل ممکن است موثرتر از عدم درمان، دارونما و داروی سرفه یعنی دیفن هیدرامین (بنادریل) باشد. با این حال، لزوماً موثرتر از دکسترومتورفان (Mucinex، Robitussin و...) نیست.

۹. مالیدن پماد بر قفسه سینه

برخی از داروهای ضد احتقان به جای خوردن، به صورت موضعی استفاده می‌شوند. معمولاً می‌توانید هر شب آن را روی سینه خود بمالید تا زمانی که علائم شما متوقف شوند. در یک مطالعه قدیمی‌ در سال 2010، محققان، کودکانی را که تحت درمان پماد وازلین قرار گرفتند با کودکانی که از چنین درمانی استفاده نکرده بودند مورد مطالعه قرار دادند. دسته اول وضعیت بسیار بهتری داشتند. بدین ترتیب ثابت شد مالیدن پمادی مانند وازلین بر قفسه سینه می‌تواند در درمان خلط پشت گلو موثر باشد.
مطالعه دیگری در سال 2017 نشان داد که افراد مبتلا به سرماخوردگی که از Vicks VapoRub استفاده می‌کنند، می‌توانند شب‌ها بهتر بخوابند، اگرچه این مطالعه مشخص نکرد که آیا این قطعاً به دلیل تسکین علائمی ‌مانند سرفه است یا خیر.

مشاوره با پزشک

دکتر شقایق ابراهیم نژاد قدسی

گوش، حلق و بینی

5 (1 رای)

هزینه نوبت:

90,000 تومان

رزو نوبت

دکتر الهام اسمعیلی

گوش، حلق و بینی

4.9 (21 رای)

هزینه نوبت:

180,000 تومان

رزو نوبت

در صورت داشتن سرفه خلط دار چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم شما ادامه پیدا کرد، یا در صورتی که تب، درد قفسه سینه یا مشکل تنفسی داشتید حتما باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت هر یک از موارد زیر مراجعه به پزشک ضروری است:
•    احتقان مدام بدتر می‌شود و بیش از 3 یا 4 روز طول می‌کشد.
•    مخاط از یک ماده روان به بافت ضخیم‌تری تغییر می‌کند.
•    مخاط دارای رنگ سبز یا زرد است، زیرا ممکن است نشان دهنده عفونت باشد.
•    در بیشتر موارد، مخاط و احتقان مربوطه در عرض ۷ تا ۹ روز از بین می‌رود و درمان سرفه خلط دار تکمیل می‌شود.

سخن آخر مدیست

اگر مخاط اضافی بدن شما از بین نمی‌رود، به این معنی است که بدن شما هنوز در حال مبارزه با عفونت است یا هنوز در معرض چیزی تحریک کننده مانند یک آلرژن قرار دارد. پزشک شما می‌تواند علت سرفه خلط دار را تعیین کرده و راه‌های درمانی مختلفی مانند داروهای تجویزی را پیشنهاد دهد. به پزشک اعتماد کنید و در کنار مصرف داروها راه حل‌های درمانی که در این مقاله مطرح شد را نیز انجام دهید. علاوه بر این می‌توانید از پزشکان مدیست برای درمان سرفه خلط دار کمک بگیرید.

سوالات متداول در مورد درمان سرفه خلط دار

آیا بلغم برای بدن مفید است یا مضر؟

برای مرطوب کردن غشاهای مخاطی و فیلتر کردن آلرژن‌ها و میکروارگانیسم‌ها از بینی و دهان به مقداری مخاط نیاز دارید. با این حال، مخاط بیش از حد معمولا نشان دهنده یک بیماری تنفسی مانند سرماخوردگی، آلرژی یا آسم است. پس وجود مخاط در حد معمول ضروری اما وجود مقدار زیادی از آن برای بدن مضر است.

علت اصلی ایجاد مخاط در گلو چیست؟

بدن شما همواره مخاط تولید می‌کند تا سطوح مرطوب بدن مانند ریه‌ها، سینوس‌ها یا دهان را بپوشاند. هنگامی‌ که بدن شما در حال مبارزه با سرماخوردگی یا واکنش به یک آلرژی است، مخاط بیشتری تولید می‌کند و ممکن است غلظت آن زیاد شود. در این صورت مخاط در پشت گلو جمع می‌شود. 

منبع:

https://www.healthline.com/health/cold-flu/how-to-get-rid-of-phlegm#outlook