روش های درمان اسهال شدید + علت و راه های پیشگیری
- 19 مهر 1402
- صفر نظر
- گوارش
اسهال شدید یکی از مشکلات رایج در سراسر جهان است که می‌تواند زندگی روزمره ما را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت ناخوشایند باعث ایجاد ناراحتی، عدم توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره و کاهش کیفیت زندگی می‌شود. در این مقاله، به بررسی علل و عوامل موثر در اسهال شدید، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری می‌پردازیم. همچنین، تأکید می‌کنیم که پیشگیری از اسهال شدید نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. با خواندن این مقاله، شما می‌توانید بهترین راهکارها، توصیه‌ها و روش درمان اسهال شدید را برای مدیریت و رفع این مشکل پیدا کنید.
به گفته سازمان بهداشت جهانی (WHO)، هر ساله بیش از 1.7 میلیارد نفر در سراسر جهان با اسهال مواجه می‌شوند و حدود 2.6 میلیون نفر نیز به دلیل ابتلا به اسهال فوت می‌کنند؛ بنابراین، پیشگیری، تشخیص و مداخله مناسب در مورد اسهال اهمیت بالایی دارد.
اسهال چیست؟
اسهال به معنای داشتن مدفوعی لخت یا آبدار است. این مشکل به قدری رایج است که بیشتر مردم هنگام شنیدن این کلمه بازه‌ای زمان را به یاد می‌آورند که با آن درگیر شده‌اند. تصور مدفوعی نازک و بد منظر در سطح توالت همیشه حس ناخوشایندی را به همراه دارد. اگر اسهال دارید، عدم آگاهی از علت آن یا مدت زمانی که طول می‌کشد تا بهتر شوید هم می‌تواند استرس شما را بیشتر کرده و به احساسات ناخوشایندتان اضافه کند.
اما خبر خوب این است که اسهال معمولا خفیف است (تنها چند بار به دستشویی می‌روید) و در عرض چند روز از بین می‌رود. اما گاهی اوقات، اسهال نشانه‌ای از بیماری جدی است. ممکن است باعث از دست دادن مایعات زیاد یا جلوگیری از به دست آوردن مواد مغذی کافی شود. به همین دلیل درک علت اسهال و شناختن علائمی که باید به آنها توجه کنید امری مهم است. تنها در این وضعیت می‌توانید بفهمید چه زمانی باید به یک پزشک مراجعه کنید و چه زمانی درمان اسهال آبکی در خانه را انتخاب نمایید.
مشاوره با فوق تخصص گوارش
دریافت مشاوره‌ها
علت اسهال چیست؟
علت ابتلا به اسهال می‌تواند به چند دسته تقسیم شود. یکی از علل اصلی اسهال، «عفونت‌ها» هستند که ممکن است ناشی از ویروس‌ها، باکتری‌ها و یا انگل‌ها باشند. این عفونت‌ها می‌توانند با مصرف آب یا غذاهای آلوده به بدن شما وارد شوند و باعث التهاب و تحریک روده شوند. در نتیجه فرد مبتلا به درمان اسهال شدید نیاز خواهد داشت. «مسمومیت غذایی» و مصرف غذاهایی که با باکتری‌ها یا توکسین‌ها آلوده باشند هم می‌تواند علتی برای ایجاد اسهال در نظر گرفته شود.
در برخی موارد، «مصرف داروها» هم ممکن است تحرک روده شما را افزایش دهد و اسهال را به همراه داشته باشد. همچنین برخی از «غذاهای خاص» هم ممکن است دستگاه گوارش شما را ناراحت کنند و باعث شوند که اسهال را تجربه کنید. مثلا مصرف غذاهای حاوی لاکتوز (مثل شیر و لبنیات) در افرادی که با مشکل یا ناراحتی از لاکتوز مواجه هستند، می‌تواند علت ایجاد اسهال باشد.
«بیماری»هایی که مستقیما بر روده تأثیر می‌گذارند نیز می‌توانند باعث اسهال شوند. مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و سندرم روده تحریک پذیر (IBS). این بیماری‌ها باعث التهاب و تغییرات در روده‌ها می‌شوند و ممکن است اسهال را به وجود آورند. «استرس و اضطراب» نیز می‌توانند علائم اسهال را بدتر کنند، به خصوص در افرادی که با بیماری‌هایی مانند IBS مبتلا هستند.
در نهایت، بعضی از افراد پس از «جراحی روده» خود دچار اسهال می‌شوند. این مسئله ممکن است به علت تغییرات در فعالیت روده و جذب غذا باشد. به علاوه، جنسیت (زنان به دلیل تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی و بارداری ممکن است بیشتر از مردان دچار اسهال شوند)، سن (کودکان و سالمندان نیز ممکن است بیشتر در معرض خطر اسهال قرار گیرند)، وضعیت سلامت عمومی (افراد با سیستم ایمنی ضعیف‌تر مثل بیماران مبتلا به HIV/AIDS) هم دلایل مهم دیگری هستند.
شناخت انواع اسهال برای درمان اسهال شدید
متخصصان بسته به مدت زمانی که فرد با اسهال درگیر است، آن را به انواع مختلفی تقسیم کرده‌اند. توجه داشته باشید که در مورد اول درمان اسهال آبکی در خانه چاره ساز است؛ اما در موارد بعدی باید برای درمان اسهال شدید به پزشک مراجعه کنید. از آنجایی که ممکن است به درمان فوری نیاز داشته باشید، دریافت خدمات از مشاوره آنلاین مدیست بدون ماندن در صف‌های طولانی انتظار گزینه مناسبی است.
1. اسهال عادی: اسهال معمولی یا عادی به مدفوعی گفته می‌شود که به مدت یک تا دو روز ادامه دارد. این نوع اسهال معمولا بدون نیاز به درمان خاصی خودبه‌خود بهبود می‌یابد و بیشترین شیوع را دارد. علل اسهال عادی می‌تواند عفونی، ویروسی، باکتریایی یا عوامل غذایی ناشناخته باشد.
2. اسهال مداوم: اسهال مداوم به مدفوعی گفته می‌شود که حدود دو تا چهار هفته ادامه دارد. این نوع اسهال ممکن است به علت عفونت‌های باکتریایی، ویروسی، آبزیان فاسد یا بیماری‌های مزمن مرتبط با دستگاه گوارش رخ دهد. در صورتی که اسهال مداوم داشته باشید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
3. اسهال مزمن: اسهال مزمن به مدفوعی گفته می‌شود که بیش از چهار هفته طول می‌کشد یا به طور منظم به مدت طولانی تکرار می‌شود. این نوع اسهال ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های مزمن مانند التهاب روده، عوارض دارویی، عوامل تحریک‌کننده مانند استرس یا ناراحتی روانی، یا بیماری‌های خاص مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) باشد. در صورتی که اسهال مزمن دارید، تشخیص و درمان صحیح از طریق مشاوره پزشکی ضروری است.
مهم ترین علائم برای درمان اسهال شدید
اگر خودتان و یا کودک شما بیش از 24 ساعت اسهال داشته است، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. اگر بیش از 3 روز است که اسهال را تجربه می‌کنید، باید قرار ملاقات با پزشک را ترتیب دهید. همچنین، اگر شما سابقه سرطان دارید یا اخیرا درمان سرطان را تجربه کرده‌اید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید در مورد وضعیتی که دارید به خوبی اطلاع رسانی کنید.
در نظر داشته باشید که علائم زیر جزو موارد جدی هستند و درمان اسهال شدید را به امری ضروری تبدیل می‌کنند.
- وجود خون یا مخاط در مدفوع فرد مبتلا
- کاهش وزن ناگهانی
- اگر شما بیش از سه بار در روز مدفوع آبکی دارید و مایعات کافی نمی‌نوشید، ممکن است دچار کم آبی شوید. این ممکن است یک مشکل جدی باشد که باید تحت درمان قرار گیرید.
درمان اسهال در طب سنتی
درمان اسهال در طب سنتی به عنوان یک روش طبیعی و سنتی برای کنترل و بهبود این عارضه استفاده می‌شود. در این روش، از گیاهان دارویی، عصاره‌ها و ترکیبات طبیعی استفاده می‌شود که به ویژگی‌های خاصی برای تسکین و درمان اسهال معروف هستند.
یکی از گیاهان دارویی معروف برای درمان اسهال «گشنیز» است. این گیاه دارای خواص ضد التهابی و ضد عفونی کننده است که می‌تواند به کنترل اسهال کمک کند. همچنین، استفاده از چای زنجبیل و نعناع در مورد درمان اسهال نیز معتبر هستند. زنجبیل دارای خواص ضد التهابی و ضد اسپاسم است و نعناع می‌تواند به تسکین علائم اسهال کمک کند.
علاوه بر این، مصرف مواد غذایی خاصی نیز می‌تواند در کنترل اسهال موثر باشد. مصرف برنج، سوپ نخودچی، پوره موز و یا تخم مرغ هم می‌تواند به تغذیه مناسب و تسکین اسهال کمک کند. همچنین، مصرف مایعات کافی مانند آب، عصاره‌های گیاهی و آب نارگیل نیز برای جبران مایعات از دست رفته به دلیل اسهال بسیار مهم هستند.
استفاده از روش‌های آرامش بخش مانند تمرین‌های تنفسی، یوگا و ماساژ نیز گاهی می‌تواند به کاهش استرس و تسکین اسهال کمک کند. مهم است بدانید که قبل از استفاده از هرگونه درمان طب سنتی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که این روش برای شما مناسب است و همچنین ایمنی و کیفیت مواد استفاده شده در درمان را هم بسنجید.
برای درمان اسهال چی بخورم؟
با این تفاسیر اگر برای درمان اسهال شدید به دنبال یک برنامه غذایی هستید، غذاهای زیر را از وعده‌های خود حذف کنید.
• غذاهای پرچرب
• غذاهای چرب
• غذاهای ادویه‌دار
• غذاهای حاوی شیرین کننده‌های مصنوعی
• غذاهایی با سطوح بالای فروکتوز
همچنین تغذیه با وعده‌های کوچک و مکرر می‌تواند بهتر از خوردن سه وعده بزرگ در روز برای بهبود و خلاصی از اسهال باشد. یک رژیم غذایی مناسب برای افرادی که دچار اسهال هستند ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• مواد غذایی حاوی پکتین مانند میوه
• مواد غذایی با مقدار زیادی پتاسیم مانند سیب زمینی و کاهو
• مواد غذایی حاوی الکترولیت مانند سوپ و نوشیدنی‌های ورزشی
• سبزیجات پخته و نرم
• مقدار مناسبی پروتئین
بعضی افراد ممکن است تغذیه مایعات را در 24 ساعت اول اسهال مفید بدانند. این ممکن است شامل سوپ نمکی، سوپ بدون رب و نوشیدنی‌ها باشد. در ضمن استفاده از این رژیم غذایی در 24 ساعت اول ممکن است جلوی عملکرد بیش از حد روده را بگیرد.
گزینه دیگری برای افراد دچار اسهال، رژیم غذایی BRAT است. این رژیم شامل موارد زیر است:
• موز
• برنج
• سس سیب زمینی
• نان تست
این رژیم غذایی مواد بی‌طعم، کم فیبر و با مقدار زیادی نشاسته را در هم ترکیب می‌کند که ممکن است به تولید مدفوع جامدتر کمک کنند. همچنین، شامل مواد مغذی مفیدی مثل پتاسیم و پکتین است. البته لازم به ذکر است که استفاده از رژیم غذایی BRAT باید در مدت زمان بسیار محدود مورد توجه باشد؛ زیرا تغذیه متعادل را فراهم نمی‌کند. افراد باید تنها تا زمانی که بهتر شده‌اند و حداکثر 2 روز از این رژیم غذایی پیروی کنند.
دمنوش مناسب برای درمان اسهال شدید
درمان اسهال شدید با برخی از دمنوش‌های گیاهی هم ممکن است. البته فراموش نکنید که دریافت توصیه پزشکان بر این امر ارجحیت دارد. به همین دلیل بهتر است قبل از استفاده این موارد وضعیت خودتان را برای کارشناسان مشاوره آنلاین مدیست تشریح کنید. اگر پزشکان این مجموعه مصرف این موارد را بی‌ضرر دانستند، استفاده در حد تعادل را مد نظر داشته باشید.
1. دمنوش زیره سبز: آنتی‌باکتریال و ضد التهابی است و به کاهش اسهال کمک می‌کند. برای تهیه دمنوش زیره سبز، یک قاشق چایخوری زیره سبز را در یک فنجان آب جوشانده قرار داده و حدود 10 دقیقه روی حرارت خیلی کم می‌گذاریم. سپس آن را صاف کرده و یا به تنهایی و یا با چند قاشق عسل مخلوط می‌کنیم.
2. دمنوش نعناع: نعناع دارای خواص ضد التهابی و آرامش بخش است و ممکن است به کاهش تحریک روده و تسکین اسهال کمک کند. برای تهیه دمنوش نعناع، یک قاشق چایخوری از برگ‌های خشک نعناع را در یک فنجان آب جوشانده قرار داده و حدود 10 دقیقه گرم می‌کنیم. سپس آن را صاف کرده و با عسل می‌نوشیم.
3. دمنوش آویشن: آویشن دارای خواص ضد میکروبی و ضد التهابی است و گفته شده به کنترل عفونت‌ها و کاهش اسهال کمک می‌کند. برای تهیه دمنوش آویشن، یک قاشق چایخوری از برگ‌های خشک آویشن را در یک فنجان آب جوشانده قرار داده و حدود 10 دقیقه آن را دم می‌کنیم.
مشاوره با پزشک
چه چیزهایی باعث تشدید اسهال می شود؟
چندین عامل مختلف وجود دارد که ممکن است باعث تشدید اسهال شوند. برخی از عوامل مهم عبارتند از:
1. مصرف غذاهای ناسالم و غیربهداشتی: مصرف غذاهای ناسالم، آلوده به میکروب‌ها یا باکتری‌ها می‌تواند عفونت‌های روده‌ای را تشدید کند و اسهال را بدتر کند. زمان بررسی بهترین روش درمان اسهال شدید از مصرف این غذاها خودداری کنید.
2. مصرف غذاها یا موادی که مسبب تحریک روده هستند: گفتیم که برخی غذاها و مواد می‌توانند روده را تحریک کرده و علائم اسهال را بیشتر کنند به عنوان مثال، مصرف غذاهای حاوی چربی زیاد، ادویه‌های قوی، آبمیوه‌های اسیدی و محصولات لبنی ممکن است تحریک روده را افزایش دهند.
3. مصرف الکل: مصرف الکل می‌تواند روده را تحریک کرده و تشدید اسهال را به همراه داشته باشد. الکل می‌تواند عملکرد روده را تغییر داده و احتمالا ترشحات روده را افزایش دهد.
4. مصرف مواد محرک مانند کافئین: مصرف مواد حاوی کافئین مانند قهوه، چای و نوشیدنی‌های انرژی می‌تواند روده را تحریک کند و اسهال را شدت بخشد.
5. استرس و اضطراب: استرس و اضطراب هم می‌توانند عملکرد روده را تحت تأثیر قرار داده و اسهال را تشدید کنند. استرس می‌تواند فعالیت روده را تسریع کرده و ترشحات روده را هم به شدت افزایش دهد.
6. عوامل محیطی: برخی عوامل محیطی مانند آب و هوا، آلرژی‌ها و تغییرات غذایی هم می‌توانند تشدید اسهال را به همراه داشته باشند.
برای کنترل و پیشگیری از تشدید اسهال، می‌توانید مصرف غذاهای سالم و بهداشتی را در اولویت قرار دهید، مواد تحریک کننده روده را محدود کرده و استرس را کاهش دهید. همچنین بهتر است تغییرات محیطی را هم در نظر بگیرید. در ضمن، مشاوره پزشک را به موقع دریافت کنید تا دلایل ابتلا به اسهال و روش‌های درمانی متناسب را بررسی نمایید.
راه درمان اسهال ویروسی
اسهال ویروسی یک نوع اسهال است که به علت عفونت ویروسی در روده‌ها رخ می‌دهد. این نوع اسهال معمولا با علائمی مانند اسهال آبکی یا روده‌ای، تهوع، استفراغ و در برخی موارد تب همراه است. روش درمان اسهال شدید ویروسی بر اساس تسکین علائم، جلوگیری از نشر عفونت و جبران مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته تمرکز دارد. در زیر روش‌های درمان اسهال ویروسی را توضیح می‌دهیم:
1. هیدراتاسیون: از دست دادن مایعات و الکترولیت‌ها از بدن به علت ابتلا به اسهال می‌تواند منجر به خطر جدی شود؛ بنابراین، مهم است که مایعات را جبران کنید. مصرف مایعاتی مانند آب، نوشیدنی‌های الکترولیتی، سوپ‌های غلیظ و آب‌های معدنی می‌تواند بهبود شما را تسریع کند.
2. مراقبت از تغذیه: در طول مدت درگیری با اسهال، روده‌ها ممکن است نتوانند مواد غذایی را به طور کامل هضم کنند؛ بنابراین، بهتر است به مدت موقت از مواد غذایی سبک و آسان هضم مانند نان تست و برنج استفاده کنید. همچنین، مصرف غذاهای حاوی پتاسیم مانند موز و سیب زمینی می‌تواند به جبران الکترولیت‌های از دست رفته کمک کند.
3. استفاده از داروها: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای ضداسهال را تجویز کند، اما باید توجه داشته باشید که این داروها فقط برای کنترل علائم استفاده می‌شوند و عفونت را درمان نمی‌کنند.
4. بهداشت شخصی و پیشگیری از انتشار ویروس: برای جلوگیری از انتقال ویروس به دیگران و جلوگیری از تشدید بیماری خودتان، مهم است که دست‌ها را با آب و صابون بشویید و از تماس مستقیم با دیگران خودداری کنید. همچنین، از به اشتراک گذاشتن اشیا شخصی مانند حوله و ظروف غذاخوری هم خودداری کنید.
در هر صورت، مهم است که در صورت بروز علائم شدید، به پزشک مراجعه کنید و درمان مناسب را دریافت نمایید.
کلام آخر مدیست
در نهایت اگر با اسهال شدید مواجه هستید، درمان مناسب و مراقبت‌های صحیح می‌تواند به شما کمک کند. اولویت اصلی در درمان اسهال شدید، هیدراتاسیون یا جبران مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته است؛ بنابراین، مصرف مایعات الکترولیتی مانند آب، سوپ‌های غلیظ و آب‌های معدنی ضروری است. همچنین، تغذیه مناسب با مصرف مواد غذایی سبک و آسان هضم مانند نان تست، برنج و موز مهم است.
همان‌طور که قبلا هم اشاره کردیم، مدیست فضایی را برای شما فراهم کرده که به راحتی مشاوره تخصصی با پزشکان به صورت چت و تلفنی را در دسترس داشته باشید. با استفاده از مشاوره آنلاین مدیست، صرفه‌جویی در زمان مراجعه و صف‌های طولانی در مطب‌ها را مد نظر خواهید داشت. همچنین، هزینه‌های مربوط به مراجعه حضوری را حذف کرده و در کمترین زمان درمان مورد نیاز خود را پیدا می‌کنید.
منابع:
5 simple home remedies for diarrhea (medicalnewstoday.com)
Diarrhea - Symptoms and causes - Mayo Clinic
Diarrhea: Causes, Symptoms & Treatment (clevelandclinic.org)
