آشنایی با سندروم روده تحریک پذیر + علائم و راه های درمان
- 06 اردیبهشت 1402
- صفر نظر
- گوارش
اگر مشکلات شکمی ناراحت‌کننده یا دردناک شما را اذیت می‌کند، ممکن است سندرم روده تحریک پذیر یا IBS داشته باشید. یبوست، اسهال، گاز و نفخ از علائم شایع IBS هستند. این سندروم به دستگاه گوارش شما آسیب نمی‌رساند یا خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش نمی‌دهد، اما مواردی وجود دارد که ممکن است بر زندگی شما تاثیر بگذارد. در ادامه علائم سندروم روده تحریک پذیر را معرفی خواهیم کرد. همچنین با روش‌های درمان روده تحریک پذیر آشنا می‌شویم.
سندرم روده تحریک پذیر چیست؟
سندرم روده تحریک‌پذیر، به تعدادی از علائم مختلف که بر سیستم گوارش شما تأثیر می‌گذارد گفته می‌شود. این یک اختلال گوارشی شایع است که ممکن است باعث اختلال در روند طبیعی زندگی شود و فرد را اذیت کند. افراد مبتلا به IBS دچار گاز بیش از حد روده، درد و گرفتگی شکم می‌شوند.
IBS نوعی اختلال عملکردی دستگاه گوارش است که اختلالات تعامل روده و مغز نیز نامیده می‌شود. این اختلال با مشکلاتی در نحوه عملکرد روده و مغز شما در کنار هم مرتبط است.
این مشکلات باعث می‌شود دستگاه گوارش شما بسیار حساس شود و نحوه انقباض عضلات روده شما را تغییر می‌دهند. به همین دلیل دچار درد شکم، اسهال و یبوست می‌شوید.
سندرم روده تحریک پذیر با نام های دیگری هم شناخته می‌شود:
• روده تحریک‌پذیر
• روده بزرگ تحریک‌پذیر
• کولون اسپاستیک
• معده عصبی (زیرا علائم بیشتر مواقع زمانی رخ می‌دهند که شما دچار استرس عاطفی، تنش و اضطراب هستید)
مشاوره با فوق تخصص گوارش
دریافت مشاوره‌ها
انواع مختلف سندروم روده تحریک پذیر چیست؟
محققان این سندروم را بر اساس نوع مشکلات حرکت روده شما دسته‌بندی می‌کنند. نوع IBS می‌تواند بر درمان شما تأثیر بگذارد. برخی داروها فقط برای انواع خاصی از این سندروم تاثیر دارند.
در بیشتر مواقع افراد مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر در برخی روز‌ها حرکات روده طبیعی و در روز‌های دیگر حرکات غیرطبیعی دارند. نوع IBS شما به حرکات غیر طبیعی روده‌ای شا بستگی دارد:
• سندروم روده تحریک‌پذیر همراه با یبوست (IBS-C): مدفوع شما سفت و توده‌ای است.
• سندروم روده تحریک‌پذیر همراه با اسهال (IBS-D): بیشتر مدفوع شما شل و به شکل آبکی است.
• IBS با عادات مدفوع مختلط (IBS-M): در یک روز هم مدفوع سخت و توده‌ای دارید و هم دفع شل و آبکی.
تاثیر سندرم روده تحریک پذیر چگونه بر بدن چیست؟
در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر، عضله روده بزرگ بیشتر از افراد سالم منقبض می‌شود. این انقباضات باعث گرفتگی و درد می‌شود. همچنیم افراد مبتلا به این سندرم تحمل درد کمتری دارند.
تحقیقات نشان داده است که افراد مبتلا به این عارضه ممکن است باکتری‌های اضافی در دستگاه گوارش خود داشته باشند که باعث بروز این مشکلات می‌شود.
بررسی علائم سندروم روده تحریک پذیر
علائم سندروم روده تحریک پذیر عبارتند از:
• درد یا گرفتگی شکم که معمولا در نیمه پایینی شکم اتفاق می‌افتد.
• نفخ
• دفع مدفوع دشوار یا راحتتر از حد معمول
• اسهال، یبوست یا هر دو به صورت همزمان
• دفع گاز روده زیاد
• وجود مخاط در مدفوع شما (ممکن است سفید به نظر برسد)
در زنان مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر ممکن است علائم در طول قاعدگی بیشتر خود را نشان دهند. این علائم بیشتر مواقع بار‌ها و بار‌ها اتفاق می‌افتد، که می‌تواند باعث استرس یا ناراحتی شما شود. در ادامه پیشنهاد می کنیم مقاله علت پریود نشدن را مطالعه کنید.
علت ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر چیست؟
محققان دقیقا نمی‌دانند چه چیزی باعث بروز سندروم روده تحریک پذیر می‌شود. با این حال فکر می‌کنند ترکیبی از عوامل مختلف می‌تواند منجر به IBS شود، از جمله:
• Dysmotility: مشکلات مربوط به نحوه انقباض عضلات دستگاه گوارش و حرکت غذا از طریق آن.
• حساسیت احشایی: اعصاب فوق حساس در دستگاه گوارش.
• اختلال عملکرد مغز و روده: ارتباط نادرست بین اعصاب مغز و روده.
این عارضه بیشتر در افرادی که در اواخر نوجوانی تا اوایل ۴۰ سالگی هستند رخ می‌دهد. زنان می‌توانند دو برابر بیشتر از مردان به سندروم روده تحریک پذیر مبتلا شوند. این عارضه ممکن است برای چندین عضو خانواده اتفاق بیفتد.
اگر هر یک از موارد زیر را داشته باشید، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر باشید:
• داشتن سابقه خانوادگی این سندروم
• استرس عاطفی، تنش یا اضطراب
• عدم تحمل غذا در معده
• سابقه سوء استفاده فیزیکی یا جنسی
• عفونت شدید دستگاه گوارش
اگر مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر هستید، ممکن است متوجه شده باشید که برخی چیزها باعث بروز علائم می‌شوند. محرک‌های رایج شامل برخی غذاها و داروها است. استرس عاطفی نیز می‌تواند محرک باشد. برخی از محققان بر این باورند که سندروم روده تحریک‌پذیر، پاسخ روده به استرس‌های زندگی است.
سندروم روده تحریک‌پذیر چقدر شایع است؟
کارشناسان تخمین می‌زنند که حدود 10 تا 15 درصد از جمعیت بزرگسال علائم سندروم روده تحریک پذیر را تجربه می‌کنند. با این حال، تنها 5٪ تا 7٪ آن را تشخیص می‌دهند. این شایع‌ترین بیماری است که متخصصان گوارش تشخیص می‌دهند.
نحوه تشخیص سندروم روده تحریک پذیر
اگر علائم گوارشی ناراحت‌کننده‌ای دارید، باید به پزشک خود مراجعه کنید. اولین قدم در تشخیص و درمان روده تحریک پذیر، تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی بیمار است. هنگام معاینه توسط دکتر، سوالات زیر را از شما می‌پرسد:
• آیا هنگام اجابت مزاج درد هم دارید؟
• آیا متوجه تغییری در دفعات دفع مدفوع می‌شوید؟
• آیا تغییری در ظاهر مدفوع شما ایجاد شده است؟
• هر چند وقت یکبار علائم را دارید؟
• علائم شما از چه زمانی شروع شد؟
• چه دارو‌هایی مصرف می‌کنید؟
• آیا اخیرا بیمار بوده‌اید یا اتفاق استرس‌زایی در زندگی خود داشته‌اید؟
بسته به علائمی که دارید، ممکن است برای تأیید نهایی به آزمایش‌های دیگری هم نیاز داشته باشید. آزمایش خون، نمونه مدفوع و اشعه ایکس می‌تواند به تشخیص سایر بیماری‌هایی که شبیه IBS هستند کمک کند.
آیا نیاز به کولونوسکوپی دارم؟
بسته به علائم، سابقه پزشکی و سایر عوامل، دکتر شما ممکن است یک سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی انعطاف‌پذیر را برای بررسی دقیق‌تر روده بزرگ شما تجویز کند.
این دو روش سرپایی سرپایی هستند. تفاوت این است که سیگموئیدوسکوپی فقط نیمه پایینی کولون را بررسی می‌کند، اما کولونوسکوپی کل کولون را بررسی می‌کند.
سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر می‌تواند به ارزیابی اختلالات روده، خونریزی رکتوم یا پولیپ کمک کند.
اغلب مواقع پزشکان می‌توانند تشخیص دقیقی با این روش داشته باشند. کولونوسکوپی در مقایسه با عمل شکمی، عوارض کمتری دارد.
مشاوره با پزشک
آیا باید به متخصص گوارش مراجعه کنم؟
اگر علائم IBS دارید، ابتدا با پزشک عمومی صحبت کنید. اگر نیاز باشد، دکتر شما را به یک متخصص گوارش ارجاع می‌دهد. متخصص گوارش پزشکی است که در تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش تخصص دارد، از جمله:
• سندرم روده تحریک‌پذیر
• سرطان کولورکتال (کولون)
• بیماری کبد
• بلع و اختلالات مری
• اختلالات پانکراس
مشاوره با دکتر تغذیه
دریافت مشاوره‌ها درمان روده تحریک پذیر
هیچ درمان خاصی وجود ندارد که برای همه کار کند! اما اکثر افراد مبتلا به IBS می‌توانند یک درمان مناسب برای رفع مشکل خود دریافت کنند. دکتر شما برنامه درمان روده تحریک پذیر را برای نیاز‌های شما شخصی‌سازی می‌کند.
گزینه‌های درمان روده تحریک پذیر معمولا شامل تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی است. یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در ایجاد یک رژیم غذایی متناسب با زندگی شما کمک کند.
بسیاری از مردم با رعایت موارد زیر، علائم بهبودی را مشاهده می‌کنند:
تغییر رژیم غذایی
• فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید (میوه، سبزیجات، غلات و آجیل بیشتری بخورید).
• فیبر‌های مکمل مانند Metamucil یا Citrucel را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
• مقدار زیادی آب بنوشید (هشت لیوان در روز).
• از مصرف کافئین (اقهوه، شکلات، چای و نوشابه‌های گازدار) خودداری کنید.
• مصرف پنیر و شیر را کم کنید. عدم تحمل لاکتوز در افراد مبتلا به روده تحریک پذیر شایع‌تر است. با این حال، مطمئن شوید که کلسیم را از منابع دیگر مانند بروکلی، اسفناج، ماهی آزاد یا مکمل‌ها دریافت کنید.
• مصرف فست فودها را در رژیم غذایی خود کم کنید.
تغییر برنامه فعالیت روزانه
• به طور منظم ورزش کنید
• سیگار نکشید
• تکنیک‌های تمرکز اعصاب را امتحان کنید.
• وعده‌های غذایی کوچک را در طول روز بیشتر مصرف کنید.
• غذا‌هایی که می‌خورید را یادداشت کنید تا بتوانید بفهمید کدام غذاها باعث تشدید علائم سندروم روده تحریک پذیر می‌شوند. محرک‌های رایج فلفل قرمز، پیاز سبز، گندم و شیر گاو هستند.
درمان پزشکی
• اگر افسردگی و اضطراب همراه با درد شدید شکمی دارید، پزشک ممکن است دارو‌های ضد افسردگی را برای شما تجویز کند.
• سایر داروها می‌توانند به اسهال، یبوست یا درد شکم کمک کنند.
• مصرف پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفید) ممکن است مفید باشند و علائم شما را کاهش دهند.
• اگر علائم شما بهبود نیافت، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است به آزمایش‌های بیشتری نیاز داشته باشید تا ببینید آیا یک بیماری زمینه‌ای دیگر باعث ایجاد علائم شده است یا خیر.
اگر داروها اثر نکنند چه اتفاقی می‌افتد؟
در برخی موارد، بیماری شما به درمان پزشکی پاسخ نمی‌دهد. پزشک ممکن است شما را برای درمان‌های مربوط به سلامت روان به متخصص دیگری ارجاع دهد. برخی از بیماران از طریق روش‌های زیر ممکن است بهبود پیدا کنند:
• درمان شناختی رفتاری (CBT)
• هیپنوتیزم درمانی
• بیوفیدبک
رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر
هیچ رژیم غذایی یا دارویی واحدی وجود ندارد که برای همه مبتلایان به این سندروم موثر باشد. اما موارد زیادی وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند. با توجه به نوع مشکلی که به واسطه این عارضه برایتان پیش آمده، مصرف برخی غذاها پیشنهاد می‌شود که در ادامه آنها را شرح خواهیم داد.
چگونه نفخ، گرفتگی عضلات و باد روده را کاهش دهیم
• مصرف منظم جو دوسر (مانند فرنی)
• روزانه تا ۱ قاشق غذاخوری بذر کتان (کامل یا آسیاب شده) مصرف کنید
• از مصرف غذا‌هایی که هضم آنها سخت است (مانند کلم، کلم بروکلی، گل کلم، کلم بروکسل، لوبیا، پیاز و میوه‌های خشک) اجتناب کنید.
• از مصرف محصولات حاوی شیرین‌کننده‌ای به نام سوربیتول اجتناب کنید
• مصرف بوسکوپان یا روغن نعناع (با مشورت داروساز)
چگونه اسهال را کاهش دهیم
• مصرف غذاهای پرفیبر مانند غذاهای سبوس‌دار (مانند نان قهوه‌ای و برنج قهوه‌ای)، آجیل و دانه‌ها را کاهش دهید.
• از مصرف محصولات حاوی شیرین‌کننده‌ای به نام سوربیتول اجتناب کنید
• مصرف ایمودیوم (لوپرامید) با مشورت داروساز
اگر مدام دچار اسهال می‌شوید، حتما مقدار زیادی آب بنوشید تا دچار کم آبی نشوید.
چگونه یبوست را برطرف کنیم
• مقدار زیادی آب بنوشید تا مدفوع شما نرمتر شود
• مصرف جو، حبوبات، هویج، سیب زمینی پوست و دانه‌های کتان (کامل یا آسیاب شده) را افزایش دهید.
• مصرف فیبوژل یا نورماکول با مشورت داروساز
غذاهای مضر برای افراد بتلا به سندروم روده تحریک پذیر
اگر دچار سندروم روده تحریک پذیر هستنید، بهتر است از مصرف برخی غذاها پرهیز کنید. در ادامه این موارد را معرفی می‌کنیم.
شیر
شیر و سایر غذاهای حاوی لاکتوز، مانند پنیر و بستنی، می‌توانند باعث ایجاد گاز و نفخ در افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند شود. حدود ۷۰ درصد از بزرگسالان در سراسر جهان مقادیر زیادی لاکتاز (آنزیم روده‌ای که به تجزیه قند موجود در شیر کمک می‌کند) تولید نمی‌کنند.
بدون این آنزیم، روده کوچک نمی‌تواند لاکتوز را جذب کند، لاکتوز هضم نشده وارد روده بزرگ می‌شود، جایی که باکتری‌ها تخمیر می‌شوند و گاز ایجاد می‌کنند.
با اینکه محصولات لبنی عامل اصلی ناراحتی برخی از مبتلایان به IBS هستند، اما ماست یک استثنا است. کشت‌های زنده موجود در ماست، لاکتوز را تجزیه می‌کنند، بنابراین احتمال تولید گاز روده با مسرف ماست کمتر است.
مشاوره با پزشک
غذاهای سرشار از فروکتوز
شربت ذرت با فروکتوز بالا یک عنصر اصلی در غذاهای فرآوری شده، شیرینی‌های تجاری، تنقلات و نوشابه‌ها است و این موارد می‌توانند علائم روده تحریک‌پذیر را تشدید کنند.
به نظر می‌رسد برخی از غذاهای بسیار سالم مانند سیب، گلابی و میوه‌های خشک هم به طور طبیعی سرشار از فروکتوز هستند که در صورت مصرف، می‌تواند برخی از عوارض جانبی مشابه لاکتوز هضم نشده را ایجاد کند.
میوه‌های کم فروکتوز مانند انواع توت‌ها، مرکبات و موز ممکن است انتخاب بهتری برای افراد مبتلا به این سندروم باشد.
نوشیدنی‌های گازدار
پیشنهاد می‌شود برای رفع تشنگی از آب و شیر بدون لاکتوز استفاده کنید. همچنین توجه داشته باشید که آب میوه‌ها قبل از اینکه گازدار باشند، اغلب سرشار از فروکتوز هستند که خود یک عامل تشدید علائم است!
کافئین
کافئین می‌تواند اسهال را افزایش دهد. منابع بالای کافئین عبارتند از قهوه، چای، نوشیدنی‌های کولا، شکلات و برخی مسکن‌های بدون نسخه که برای تسکین سردرد تولید شده‌اند.
آدامس‌های بدون قند
بسیاری از آدامس‌های بدون قند با شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند سوربیتول و زایلیتول ساخته می‌شوند که باعث اسهال می‌شوند. علاوه بر این، جویدن آدامس منجر به بلع بیشتر هوا و جمع شدن گاز در مجاری گوارش می‌شود.
پیشگیری از سندروم روده تحریک پذیر
از آنجایی که هیچ دلیل شناخته شده‌ای برای این عارضه وجود ندارد، نمی‌توانید به طور موثر از آن پیشگیری یا اجتناب کنید. اگر مبتلا به روده تحریک پذیر هستید، می‌توانید با دوری از محرک‌های آن، از تشدید علائم سندروم روده تحریک پذیر جلوگیری کنید.
چگونه می‌توانم روده تحریک پذیر را مدیریت کنم؟
بیشتر مواقع تلاش برای کنترل این عارضه خسته‌کننده است! درمان این بیماری اکثرا به شکل آزمون و خطا است. اما خبر خوب این است که تقریبا همه افراد مبتلا به این سندروم، می‌توانند درمان مناسب خود را بعد از مدتی پیدا کنند.
معمولا تغییر در رژیم غذایی و فعالیت روزانه باعث می‌شود که با گذشت زمان علائم بهبود نمایان شوند. این روند کمی به صبر و حوصله نیاز دارد تا محرک‌هایی را که باعث تشدید مشکلات در بدن شما می‌شوند را کشف کنید.
یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در برنامه‌ریزی یک رژیم غذایی سالم و سرشار از نیاز‌های بدنتان به شما کمک کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر در طول 2 ماه، بیش از سه بار در ماه علائم سندروم روده تحریک پذیر را مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید. اگر علائم کمتری دارید، اما در زندگی شما اختلال ایجاد می‌کنند، بهتر است با دکتر عمومی صحبت کنید.
برخی علائم ممکن است نشان از وجود یک مشکل جدی‌تر باشد. در صورت داشتن موارد زیر در اسرع وقت با پزشک تماس بگیرید:
• خونریزی
• تب
• کاهش وزن
• درد شدید
اگر روده تحریک پذیر داشته باشم چگونه از خودم مراقبت کنم؟
اگر به این سندروم مبتلا باشید، احتمالا مادام العمر با شما خواهد بود، اما طول عمر شما را کوتاه نمی‌کند. همچنین برای درمان روده تحریک پذیر نیازی به جراحی نخواهید داشت.
برای اینکه بهتر بتوانید با این عارضه کنار بیایید، سعی کنید محرک‌های خود را شناسایی کنید و از آنها دوری کنید، از جمله مصرف برخی غذاها، داروها و قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا.
یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در برنامه‌ریزی یک رژیم غذایی مغذی بر اساس نیاز‌هایتان به شما کمک کند. اگر علائم بیماریتان بهبود نیافت، با متخصص صحبت کنید.
مشاوره آنلاین برای درمان روده تحریک پذیر
از آنجا که علائم این بیماری ممکن است در هر زمان و هر مکانی بروز کند، بهترین روش برای مدیریت آن، مشاوره با یک پزشک آنلاین است.شما می‌توانید با استفاده از کلینیک آنلاین مدیست به بهترین متخصصان گوارش دسترسی داشته باشید و از راه دور توسط آنها معاینه و ویزیت شوید.از مزایای ویزیت آنلاین این است که نیازی به حضور فیزیکی شما در مطب نیست و در هر زمان می‌توانید به پزشک خود دسترسی داشته باشید.
ما در مجموعه مدیست بهترین متخصصان را گرد هم آوردیم تا بتوانیم بستری آسان برای رفع مشکلات و بیماری‌های هموطنانمان فراهم کنیم.اگر نمی‌دانید که چگونه باید از خدمات کلینیک آنلاین مدیست برای درمان سندروم روده تحریک پذیر استفاده کنید، با پشتیبان آنلاین سایت در تماس باشید.
