علائم پوکی استخوان چیست؟ + نحوه رفع و پیشگیری
- 14 خرداد 1402
- صفر نظر
- روماتولوژی
پوکی استخوان را با نام علمی Osteoporosis می‌شناسیم و می‌دانیم وضعیتی است که منجر به ضعیف و شکننده بودن استخوان‌های ما می‌شود. در این وضعیت احتمال شکستگی استخوان‌ها بسیار زیاد است و اکثر افراد مبتلا به پوکی استخوان، این مورد را تجربه می‌کنند. به همین دلیل برای بسیاری از مبتلایان، شکستگی یکی از اولین علائم پوکی استخوان است. گفته می‌شود که به طور کلی حدود 8 میلیون زن و 2 میلیون مرد تنها در ایالات متحده به این بیماری مبتلا هستند.
از هر 2 زن یک نفر و از هر 4 مرد یک نفر در طول زندگی‌شان، دچار شکستگی‌های کم در ستون فقرات، لگن و مچ دست می‌شوند که به عنوان نشانه‌های پوکی در استخوان مورد توجه هستند. با ما همراه باشید تا در این مقاله از مجموعه مقالات پزشکی مدیست، شما را با این بیماری فراگیر آشنا کنیم.
نشانه‌های پوکی استخوان
با توجه به آنچه که در مقدمه متن ذکر شد و البته هرآنچه که درباره این بیماری شنیده‌اید، می‌دانید که پوکی در استخوان، باعث ضعیف و شکننده شدن این عضو سخت و محکم بدن می‌شود. این ضعف به قدری تأثیرگذار است که حتی یک زمین خوردن ساده یا حتی فشارهای خفیف مانند خم شدن یا سرفه هم می‌توانند باعث شکستگی استخوان‌های فرد مبتلا شوند. شکستگی‌های مرتبط با پوکی در استخوان، بیشتر در قسمت‌های لگن، مچ دست یا حتی ستون فقرات مشاهده شده‌اند.
حتما می‌دانید که استخوان ما یک نوع بافت زنده است و دائما خودش را تجزیه و جایگزین می‌کند. پوکی در استخوان زمانی مشاهده می‌شود که بدن در تولید استخوان‌های جدید و از بین بردن استخوان قدیمی، به طور هماهنگ عمل نکند.
درگیری با پوکی استخوان ربطی به جنسیت ندارد و مردان و زنان را از هر نژادی به خودش درگیر می‌کند. البته گفته شده که زنان آسیایی و سفیدپوست، به خصوص زنان مسن‌تر که یائسه شده‌اند، در معرض بالاترین خطرات مربوط به علائم پوکی استخوان قرار دارند. البته داروها، رژیم‌های غذایی سالم و ورزش‌های کاهش وزن به جلوگیری از تحلیل استخوان و همچنین تقویت استخوان‌های ضعیف ما کمک می‌کنند که همگی را در بخش‌های بعد به تفصیل توضیح خواهیم داد.
اما اکنون مهم است که نشانه‌های پوکی در استخوان را بشناسیم تا زمان درگیری با این بیماری، بتوانیم برای درمان زودهنگام آماده شویم. در صورتی که با هر یک از این موارد دست و پنجه نرم می‌کنید، استفاده از امکان ویزیت آنلاین مدیست برای تشخیص میزان پیشرفت بیماری شما، می‌تواند یک گزینه مناسب و قابل توجه باشد.
مشاوره با فوق تخصص روماتولوژی
دریافت مشاوره‌ها
مهم‌ترین علائم پوکی استخوان
این نکته مهم را به یاد داشته باشید که این پوکی در استخوان‌ها هیچ علامتی را در مراحل اولیه نشان نمی‌دهد. اما زمانی که استخوان‌های به شدت ضعیف شدند، علائم و نشانه‌هایی که تجربه خواهید کرد عبارتند از:
• کمردردهای ناشی از شکستگی‌ها مهره‌های کمر
• از دست دادن قد در طول زمان به طور مشخص
• حالت خمیدگی در کمر
• مواجه با استخوان (یا استخوان‌هایی) که خیلی راحت‌تر از حد انتظار شکسته می‌شود
چه زمانی باید علائم پوکی استخوان را به پزشک اطلاع دهیم
با توجه به علائم پوکی استخوان، اگر دوران یائسگی زودرس را تجربه می‌کنید یا به مدت چند ماه در یک بازه زمانی مشخص، کورتیکواستروئید مصرف کرده‌اید، باید در مورد آزمایش‌های لازم برای تشخیص این بیماری با پزشکان مشورت کنید. همچنین اگر هر یک از والدین شما در طول عمر خود، شکستگی لگن داشتند، بد نیست با پزشک خود در مورد احتمال ابتلا به پوکی استخوان صحبت کنید.
چه کسانی به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند؟
با توجه به هرآنچه که تاکنون گفته‌ایم، متوجه شده‌اید که این بیماری فرقی میان زنان و مردان قائل نیست و به سراغ همه می‌رود. در واقع پوکی در استخوان‌های بدن ما، زنان و مردان را از هر نژاد و گروه‌های قومی به خود درگیر می‌کند. همچنین این نوع بیماری می‌تواند در هر سنی مشاهده شود و حتی به پیر و جوان بودن اشخاص هم رحم ندارد. اگرچه خطر ابتلا به این نوع بیماری با افزایش سن زیاد می‌شود؛ اما دیده شده که جوانان هم با علائم پوکی استخوان مواجه می‌شوند.
البته تحقیقات نشان داده‌اند که این بیماری در بسیاری از زنان، 1 یا 2 سال قبل از یائسگی شروع شده و کم کم به اوج خودش می‌رسد. در این میان فاکتورهای دیگری که باید در مورد افراد مستعد به ابتلا بدانید، عبارتند از:
1. پوکی در استخوان زنان سفیدپوست غیر اسپانیایی و زنان آسیایی را بیشتر درگیر می‌کند.
2. زنان اسپانیایی تبار، آفریقایی‌ها و همچنین آمریکایی‌ها کمتر در معرض خطر ابتلا به پوکی در استخوان هستند. اما به این معنی نیست که اصلا با چنین وضعیتی روبرو نمی‌شوند.
3. در میان مردان، پوکی استخوان در سفیدپوستان غیر اسپانیایی شایع‌تر است.
4. برخی از داروها، مانند برخی از داروهای سرطان و استروئیدهای گلوکوکورتیکوئیدی، ممکن است خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند.
از آنجایی که برخی از افراد به این باور رسیده‌اند که خانم‌ها بیشتر از آقایان به پوکی در استخوان مبتلا می‌شوند، بسیاری از مردان باور کرده‌اند در معرض خطر ابتلا به این بیماری نخواهند بود. با این حال باید بدانید که هم مردان و هم زنان پا به سن گذاشته، در معرض خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان هستند.
نکته مهم در مورد علائم پوکی استخوان
همان‌طور که گفتیم، برخی از کودکان و حتی نوجوانان هم به شکل نادری از پوکی در استخوان ایدیوپاتیک رنج می‌برند. پزشکان هنوز علت چنین وضعیتی را نمی‌دانند؛ با این حال، بیشتر کودکان بدون درمان خاص برای رفع علائم پوکی استخوان بهبود پیدا می‌کنند.
علت پوکی استخوان
نحوه درمان قطعی پوکی استخوان شدید با ریشه‌یابی این مسئله مربوط می‌شود. در واقع با شناخت علل پوکی استخوان است که می‌توانیم روش‌های پیشگیری و درمان را بهتر مدیریت کنیم. قبلا هم اشاره کردیم که پوکی در استخوان زمانی مشاهده می‌شود که توده‌های استخوانی بیش از حد از بین رفته باشند. در همین زمان تغییراتی در ساختار بافت استخوانی ایجاد می‌شود که خوشایند نیست. برخی از فاکتورهای خطر ممکن است منجر به بروز پوکی استخوان شوند یا حتی احتمال ابتلا به این بیماری را در همه افراد، افزایش دهند.
بسیاری از افراد مبتلا به پوکی در استخوان‌ها، دارای چندین عامل خطر هستند، اما برخی که به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند، معمولا هیچ عامل خطر خاصی را تجربه نکرده‌اند. در این میان برخی از عوامل تأثیرگذار در این بیماری وجود دارد که شما نمی‌توانید آنها را تغییر دهید. همچنین برخی دیگر ممکن است با توجه و اعمال تغییرات مدیریت شوند. با این حال، با درک این عوامل است که می‌توانیم از پیشرفت بیماری و شکستگی‌های جدی در استخوان‌ها، جلوگیری کنیم.
رابطه سن افراد با علائم پوکی استخوان
با افزایش سن افراد، تحلیل استخوان‌ها هم سریع‌تر اتفاق می‌افتد و در مقابل رشد استخوان‌های جدید کندتر می‌شود. در نتیجه ما با علائم پوکی استخوان مواجه می‌شویم. همچنین با گذشت زمان، استخوان‌های ما ضعیف خواهند شد و خطر ابتلا به پوکی در استخوان‌ها هم افزایش می‌یابد.
اندازه بدن
شاید برایتان جالب باشد که بدانید زنان و مردان لاغر اندام با استخوان‌های ضعیف، در معرض خطر بیشتری هستند، زیرا در مقایسه با دیگر افرادی که با استخوان‌های بزرگ‌تر، زندگی می‌کنند، حجم استخوان کمتری برای از دست دادن دارند.
نژاد
قبلا هم اشاره کردیم که تحقیقات نشان داده‌اند، زنان آسیایی و سفیدپوست به طور گسترده‌تری در معرض خطر هستند. اما در مقابل زنان آفریقایی، آمریکایی و مکزیکی در معرض خطر کمتری خواهند بود. همچنین مردان سفید پوست هم نسبت به مردان آفریقایی، آمریکایی و مکزیکی در معرض خطر بیشتری برای مواجه با علائم پوکی استخوان هستند.
سابقه خانوادگی
محققان به این نتیجه رسیده‌اند که حتی اگر یکی از والدین ما سابقه پوکی در استخوان یا شکستگی در لگن داشته باشد، ما با خطر ابتلا به پوکی استخوان‌ها و شکستگی این اجزا مهم، روبرو خواهیم شد.
تغییرات هورمونی و علائم پوکی استخوان
در میان این لیست سطوح پایین برخی از هورمون‌ها را هم جای دهید. چنین مسئله‌ای می‌تواند شانس ابتلا به پوکی در استخوان‌ها را افزایش دهد. طبیعتا این عامل در دو دسته بندی کلی ظاهر می‌شود.
1. سطوح پایین هورمون استروژن در خانم‌ها بعد از یائسگی: سطوح پایین هورمون مهم استروژن به دلیل دوره غیر طبیعی قاعدگی در زنان مشاهده می‌شود. همچنین یائسگی به تنهایی می‌تواند دلیل سطوح شدید فعالیت بدنی بانوان یا اختلالات هورمونی باشد.
2. سطح پایین تستوسترون در آقایان: برخی از مردان هم درگیر شرایطی هستند که باعث می‌شود با کاهش تستوسترون مواجه شوند. در این وضعیت حتما خطر پوکی در استخوان‌ها بیشتر می‌شود. با این حال، کاهش تدریجی تولید هورمون تستوسترون با افزایش سن مردان، دلیل اصلی از دست دادن استخوان‌ها نیست.
عوامل تاثیر گذار بر ایجاد پوکی استخوان
علائم پوکی استخوان به ما نشان می‌دهند که وضعیت خطرناکی پیش روی داریم و باید برای رفع آن تلاش کنیم. جالب است بدانید بسیاری از شکستگی‌های ناشی از پوکی در استخوان، با تشخیص و درمان سریع قابل پیشگیری هستند. اما بی توجهی به این امر می‌تواند تأثیر عوامل لیست شده در این بخش را بیشتر کند.
ارتباط جنسی
اگر خانم هستید، احتمال ابتلا به پوکی در استخوان‌های شما بیشتر است. بانوان اوج توده استخوانی کمتری دارند در نتیجه استخوان‌های آنها به نسبت مردان، کوچک‌تر است. با این حال، آقایان به ویژه بعد از 70 سالگی همچنان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
رژیم غذایی
رژیم غذایی کم یا بدون کلسیم و ویتامین D، از دوران کودکی تا پیری، می‌تواند خطر ابتلا به پوکی در استخوان‌ها و شکستگی آنها را به شدت افزایش دهد. یک رژیم غذایی تعریف شده با مقدار زیاد پروتئین و یا حتی برعکس، دریافت پروتئین ضعیف هم می‌تواند خطر از دست دادن استخوان‌ها و همچنین پوکی استخوان را در ما افزایش دهد.
شرایط پزشکی
برخی از شرایط خاص پزشکی ممکن است بروز علائم پوکی استخوان را در بدن انسان تشدید کنند. البته گاهی می‌توانیم این بیماری‌ها را درمان یا مدیریت کنیم، اما در کلیت آنها تأثیرات خاص خود را دارند و می‌توانند خطر پوکی در استخوان‌ها را افزایش دهند. برای نمونه بیماری‌های غدد درون ریز و هورمونی، یا بیماری‌های گوارشی، انواع خاصی از سرطان، آرتریت روماتوئید، HIV/AIDS و حتی بی‌اشتهایی عصبی، همگی از عوامل مؤثر در بروز چنین بیماری هستند.
مشاوره با پزشک
داروها
استفاده طولانی مدت از داروهای خاص هم ممکن است احتمال ابتلا به تحلیل در استخوان‌ها و پوکی آنها را افزایش دهد. برخی از این داروهای خاص در لیست زیر قرار گرفته‌اند تا اگر از آنها استفاده می‌کنید، برای بررسی وضعیت خودتان با پزشک مجرب مشورت کنید. ما با ارائه امکان مشاوره آنلاین مدیست روند این نوع بررسی‌ها را برای شما آسان کرده‌ایم.
• گلوکوکورتیکوئیدها و هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک که برای درمان بیماری‌های مختلفی مانند آسم و آرتریت روماتوئید تجویز می‌شوند.
• داروهای ضد صرع که می‌توانند تشنج و سایر اختلالات عصبی را درمان کنند.
• داروهای سرطان که از انواع هورمون‌ها برای درمان سرطان در سینه و پروستات استفاده می‌کنند.
• مهارکننده‌های پمپ پروتون که می‌توانند اسید معده را کاهش دهند.
• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین که باعث می‌شوند افسردگی و اضطراب درمان شود.
• تیازولیدین دیون‌ها که می‌توانند دیابت نوع دوم را درمان کنند.
سبک زندگی و علائم پوکی استخوان
علائم پوکی استخوان با یک سبک زندگی ناسالم هم ارتباط دارند. زندگی به شیوه سالم می‌تواند برای قوی نگه داشتن استخوان‌های ما بسیار مهم باشد. در این بخش هم عواملی را که در از دست دادن وضعیت عادی استخوان‌ها نقش دارند، لیست کرده‌ایم.
1. سطوح پایین فعالیت بدنی و دوره‌های طولانی بی‌تحرکی: این موارد به افزایش وضعیت بد استخوان‌ها کمک زیادی می‌کنند. همچنین شما را در وضعیت بدنی نامناسبی قرار می‌دهند تا با یک شکستگی ساده استخوان، وضعیت بدی را تجربه کنید.
2. مصرف زیاد الکل بی شک یکی از عامل خطرناک و مهم برای تجربه پوکی استخوان است.
3. سیگار یکی دیگر عوامل خطرناکی است که برای افزایش پوکی در استخوان‌ها همیشه از آن یاد می‌شود. البته محققان هنوز بررسی می‌کنند که تأثیر سیگار بر سلامت استخوان تنها به دلیل مصرف تنباکو است یا خیر.
پوکی استخوان در زنان
زمان بررسی علائم پوکی استخوان، دلایل و عوامل تأثیرگذار بر این بیماری اشاره کردیم که بانوان تأثیرات بیشتری از این بیماری دریافت می‌کنند. در میان تمام موارد ذکر شده این مورد را هم به یاد داشته باشید که استئوپروز مرتبط با بارداری و شیردهی (PLO) همراه است. منظور ما از این اصطلاح همان کاهش موقت تراکم استخوان است که به عنوان بخشی طبیعی از بارداری و شیردهی به حساب می‌آید.
همچنین شکستگی‌های ستون فقرات همراه با کمردرد شدید در دوران بارداری هم بیشتر توصیف می‌شوند، اما PLO همچنین می‌تواند با شکستگی در لگن یا انواع دیگر شکستگی‌ها هم همراه باشد. در رایج‌ترین وضعیت، PLO بعد از اینکه یک زن باردار یا شیرده دچار کمردرد شدید شد، تشخیص داده می‌شود. برای این کار پزشکان به تصویربرداری از شکستگی‌های متعدد مهره نیاز دارند.
البته برخی از زنان مبتلا به PLO، قبل از بارداری هم با تشخیص پوکی استخوان مواجه می‌شوند. اما اکثر افراد مبتلا به PLO، قبلا پوکی استخوان را تجربه نکرده‌اند و هیچ وقت قبل از شروع علائم، ارزیابی استخوانی را انجام نداده‌اند.
پیشگیری از پوکی استخوان
با توجه به دلایل و همچنین عوامل تأثیرگذار بر علائم پوکی استخوان، پیدا کردن روش پیگیری از این بیماری سخت نیست. با توجه به همین نکات، توصیه شده است که افراد از دریافت کلسیم و ویتامین D کافی چشم پوشی نکنند. کلسیم و ویتامین D، دو نمونه از مواد معدنی هستند که هم در بدن ما و هم در غذاهایی مانند شیر و ماست دیده می‌شوند. هر دو این مواد به ما کمک می‌کنند تا استخوان‌های سالمی بسازیم. به همین دلیل است که پزشکان اذعان دارند مصرف این دو ماده به ویژه در دوران کودکی، بسیار این بسیار مهم است. همچنین دریافت کافی مکمل ویتامین‌های لازم، اولین قدم در پیشگیری از پوکی استخوان‌ها است.
در کنار این مورد مهم، تغییرات سبک زندگی ما هم می‌تواند به شدت در کاهش عوامل خطرناک نقش داشته باشد.
1. مصرف بیش از حد الکل را حتما کنار بگذاریم.
2. بهتر است سیگار نکشید و به تدریج آن را ترک کنید.
3. ورزش‌های کاهش وزن مانند ایروبیک یا حتی پیاده روی را بخشی از برنامه روزانه خود بدانید.
تشخیص پوکی استخوان
رفع پوکی استخوان با تشخیص به موقع این بیماری آسان است. یک پزشک متخصص می‌تواند تراکم استخوان بیمار را بررسی کند تا متوجه شود آیا او پوکی استخوان دارد یا خیر. این نوع آزمایش با استفاده از دستگاهی انجام خواهد شد که سطوح کمی از اشعه ایکس را خودش ساطع می‌کند. البته بدون درد است و به طور معمول فقط چند استخوان (عمدتا لگن، ستون فقرات و گاهی ساعد) را معاینه می‌کند تا علائم پوکی استخوان را به خوبی تشخیص دهد.
برای زنان یائسه (و حتی مردان مسن)، آزمایشی به نام T-score تحلیل و تفسیر می‌شود. عددهای این بررسی واحدهایی را توصیف می‌کند که در آنها تراکم استخوان بیمار بالاتر یا کمتر از میانگین لازم است. در این آزمایش T-score از -1 و بالاتر تراکم استخوان طبیعی را نشان می‌دهد. امتیاز T مابین -1 و -2.5 زیر تراکم طبیعی (استئوپنی) است و امتیاز T 2.5- و کمتر پوکی استخوان را ثبت می‌کند.
کلام آخر مدیست
در متن حاضر سعی کردیم شما را با علائم پوکی استخوان، دلایل این نوع بیماری و فاکتورهایی که تأثیرات مستقیم بر آن دارند، آشنا کنیم. توجه داشته باشید که این بیماری در مراحل اولیه خود هیچ گونه نشانه خاصی را به نمایش نمی‌گذارد؛ اما پس از پیشرفت، استخوان‌ها را در وضعیت شکننده‌ای قرار می‌دهد. به همین دلیل است که رعایت نکات مفید برای پیشگیری از آن بسیار مهم هستند. چنانچه در وضعیتی هستید که خودتان را در آستانه ابتلا به پوکی استخوان می‌دانید، با استفاده از ویزیت آنلاین مدیست می‌توانید ابهامات ذهنی خودتان را برطرف کنید.
